Tăng huyết áp (THA) là bệnh mạn tính phổ biến trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Mặc dù đã có nhiều biện pháp can thiệp nhưng THA ngày càng tăng. THA là yếu tố nguy cơ của các bệnh lí nguy hiểm như các bệnh lí tim, mạch máu, não, mắt, thận và nhiều bệnh mạn tính khác và là nguyên nhân chính gây tử vong sớm trên toàn cầu.

Tổ chức Y tế thế giới ước tính có 26% dân số thế giới (972 triệu người) bị THA và tỉ lệ mắc bệnh dự kiến sẽ tăng lên 29% vào năm 2025, chủ yếu là do sự gia tăng của các quốc gia đang phát triển về kinh tế. Tỉ lệ THA cao gây ra gánh nặng rất lớn cho sức khỏe cộng đồng. THA là tác nhân chính gây ra bệnh tim và đột quỵ, nguyên nhân gây tử vong hàng đầu và thứ ba trên toàn thế giới; đồng thời, THA cũng là yếu tố nguy cơ chính gây suy giảm tuổi thọ.

Việc kiểm soát tốt huyết áp bằng thuốc và thay đổi lối sống phù hợp là một yếu tố quan trọng góp phần giảm thiểu các biến chứng cấp tính và mạn tính của bệnh. Điều này giúp phòng ngừa các bệnh lí nguy hiểm, nâng cao tuổi thọ và chất lượng sống của bệnh nhân.

Tăng cường kiến thức, thái độ, thực hành đúng về bệnh THA sẽ hạn chế nguy cơ các biến chứng nguy hiểm của bệnh. Với mục tiêu tìm hiểu các yếu tố liên quan đến thực hành kiểm soát bệnh lí THA của bệnh nhân và các yếu tố liên quan, làm cơ sở cho các can thiệp cộng đồng để nâng cao hiệu quả điều trị bệnh, nghiên cứu được tiến hành nhằm mô tả một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành về bệnh THA của bệnh nhân tại Khoa Khám bệnh, Bệnh viện Trường Đại học Trà Vinh.

Tại Tây Ban Nha, năm 2007, nghiên cứu của Perez-Fernandez et al. khảo sát trên 2.884 người lớn hơn 18 tuổi, tỉ lệ THA chung ở cả hai giới là 25,5%, ở nam giới cao hơn so với nữ giới (31,1% so với 20,7%). Tỉ lệ nhận biết bệnh là 50,6%, có 72% chấp nhận điều trị và 36,4% kiểm soát được huyết áp. Kết quả cho thấy tỉ lệ nhận biết bệnh, chấp nhận điều trị và tỉ lệ kiểm soát được huyết áp. Tuy nhiên, nghiên cứu chưa tìm hiểu về một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành đúng về bệnh THA và chưa tìm hiểu về sự tuân thủ điều trị của bệnh nhân.

Một tổng hợp nghiên cứu tại Ấn Độ năm 2014 của Anchala Raghupathy et al. về sự phổ biến, nâng cao nhận thức và kiểm soát THA đối với người trên 18 tuổi tại một số vùng thành thị và nông thôn tại Ấn Độ. Kết quả tổng hợp 142 bài đã cho thấy tỉ lệ THA chung trong dân số Ấn Độ là 29%, trong đó, tỉ lệ THA ở nông thôn là 25%, còn ở thành thị là 33%. Trong số này, 25% người dân ở nông thôn và 42% người dân ở đô thị nhận thức được tình trạng THA của họ. Chỉ có 25% người THA ở nông thôn và 38% người THA ở đô thị đang điều trị THA. Tỉ lệ đạt huyết áp mục tiêu ở người THA thuộc khu vực nông thôn và khu vực đô thị lần lượt là 10% và 20%. Nghiên cứu ghi nhận về tỉ lệ THA và tỉ lệ điều trị đạt huyết áp mục tiêu, nhưng chưa đề cập đến các yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành và tuân thủ điều trị THA ở bệnh nhân.

Tại Việt Nam, theo thống kê năm 2014, tỉ lệ THA chung trong toàn dân số là 22,2%. Theo kết quả điều tra quốc gia năm 2015, tỉ lệ THA ở nhóm 30 – 69 tuổi là 30,6%, trung bình cứ mỗi năm sẽ tăng 1% tỉ lệ mắc trên toàn dân.

Một nghiên cứu thực hiện tại Trà Vinh năm 2017 chỉ ra tỉ lệ THA ở độ tuổi 25 – 64 là 33,5%, ở nam là 37,3% và ở nữ là 29,7%. Tỉ lệ bệnh nhân có kiến thức đúng về bệnh lí này chỉ ở mức 14,3%, tỉ lệ thực hành đúng đạt mức 54,7%. Nghiên cứu này cho thấy tỉ lệ bệnh nhân có kiến thức đúng và thực hành đúng về bệnh THA còn chưa cao. Vì thế, nghiên cứu này mô tả một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành về bệnh THA và sự tuân thủ điều trị của bệnh nhân, từ đó tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến việc tỉ lệ bệnh nhân có kiến thức và thực hành đúng về THA ở địa bàn tỉnh Trà Vinh vẫn chưa cao.

Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 6/2020 đến tháng 8/2020 trên đối tượng là bệnh nhân đến khám và điều trị tại Khoa Khám bệnh, Bệnh viện Trường Đại học Trà Vinh bao gồm cả bệnh nhân có THA và không có THA. Tiêu chuẩn lựa chọn là bệnh nhân đồng ý tham gia nghiên cứu, có khả năng trả lời phỏng vấn và tham gia các hoạt động của nghiên cứu. Tiêu chuẩn loại trừ là bệnh nhân không đồng ý tham gia nghiên cứu hoặc có biến chứng rất nặng như liệt toàn thân, biến chứng thần kinh.

Đánh giá tuân thủ điều trị thuốc của 102 bệnh nhân tăng huyết áp

Tỉ lệ kiến thức đúng và thực hành đúng về bệnh THA ở nhóm đối tượng có tiền sử gia đình THA cao hơn ở nhóm đối tượng không có tiền sử gia đình THA. Đối tượng nghiên cứu có số năm mắc bệnh từ 5 năm trở lên có thực hành tuân thủ điều trị tốt hơn so với đối tượng có số năm mắc bệnh ít hơn. Do đó, công tác tuyên truyền về bệnh THA để người dân có kiến thức đúng, thái độ đúng, thực hành tốt và tìm hiểu về các yếu tố liên quan đến bệnh THA là việc làm rất quan trọng để người dân nhận biết, theo dõi và điều trị bệnh được hiệu quả hơn.