Xạ đen có mặt trong nhiều trong bài thuốc điều trị ung thư.

Cây xạ đen có tên khoa học Ehretia asperula Zoll. & Mor., họ vòi voi (Boraginaceae). Trước đây, một số tài liệu xác định tên khoa học của cây này là Celastrus hindsii Benth, họ dây gối (Celastraceae). Ở nước ta, xạ đen phân bố chủ yếu tại các tỉnh Hà Nam, Quảng Ninh, Ninh Bình, Hòa Bình… thường mọc ở độ cao 1.000-1.500m. Loài cây này được lương y người Mường, Bùi Thị Bẻn đặt tên là cây ung thư, chuyên dùng để chữa các loại u khối. Bài thuốc xạ đen sau đó được bà Bẻn tặng cho Hội Đông y tỉnh Hòa Bình.

Năm 1987, trong chuyến công tác đến Hòa Bình với mục đích sưu tầm các bài thuốc quý trong dân gian, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Lê Thế Trung đã tìm thấy cây xạ đen và đưa về nghiên cứu. Sau 12 năm, Giáo sư Trung và các cộng sự tại Học viện Quân Y đã nghiên cứu được từ loài cây này hoạt chất ký hiệu là K10. Nó có khả năng ức chế sự phát triển tế bào ung thư. Đến cuối năm 1999, đề tài nghiệm thu, cây xạ đen được công nhận là một trong những vị thuốc nam tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh nhân ung thư.

Nghiên cứu cũng chỉ ra, các chất chứa trong cây gồm hợp chất flavonid, saponin triterpenoid, alkaloid… hỗ trợ kiềm chế sự phát triển của các tế bào ung thư. Tiến sĩ Dược học Nguyễn Hoàng Tuấn cho biết: “Theo Đông y, cây xạ đen vị đắng chát, tính hàn, tác dụng hữu hiệu trong điều trị mụn nhọt, tiêu viêm, giải độc, giảm tiết dịch trong xơ gan cổ chướng và ngăn ngừa sự phát triển tế bào ung thư”.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Tuấn, ngoài công dụng với bệnh nhân ung thư, cây xạ đen còn được biết đến là vị thuốc quý cho những người mắc u xơ tử cung, u nang buồng trứng. Nhiều nghiên cứu cũng đã chứng minh loài thảo dược này có khả năng ngăn chặn sự phát triển khối u ác tính ở tử cung và buồng trứng, giúp giảm kích thước và kiểm soát các khối u này hiệu quả.

Xạ đen, dược liệu chính trong sản phẩm An Nữ Đan giúp hóa giải nỗi lo cho người u xơ tử cung, u nang buồng trứng.

Công trình của các tác giả Yao-Haur Kuo và Li-ming Yang Kuo, đăng tải trên tạp chí Phytochemistry năm 1997 đã chỉ ra hợp chất Maytenfolone A trong xạ đen tác dụng ngăn chặn, kìm hãm sự phát triển của tế bào ung bướu ở cổ tử cung, ruột kết và cả ở đại trực tràng. Vào năm 2010, luận án của Tiến sĩ Hoàng Quỳnh Hoa (ĐH Dược Hà Nội) cho thấy cây có hiệu quả với 7 chứng bệnh gồm ung bướu, sốt nóng, dị ứng mẩn ngứa, hậu sản, tiêu chảy, bệnh về gan và đau xương.

Nhờ những tác dụng được khẳng định, hiện xạ đen là một trong những “dược liệu vàng” hỗ trợ điều trị, phòng ngừa u xơ tử cung, u nang buồng trứng. Nhiều chuyên gia khuyến cáo, các bài thuốc hoặc sản phẩm dạng viên nang được chiết xuất từ cây xạ đen và trinh nữ hoàng cung chính là giải pháp hiệu quả và an toàn giúp chị em đối phó với hai căn bệnh này.