Hàng năm, Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam nhận được khoảng hơn 3.000 đơn đăng ký sáng chế/giải pháp hữu ích, 2.000 đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp và gần 30.000 đơn đăng ký nhãn hiệu và cấp 800 bằng độc quyền sáng chế/giải pháp hữu ích, hơn 1200 bằng độc quyền kiểu dáng công nghiệp và gần 23.000 giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu. Còn Cơ quan Sáng chế châu Âu (EPO) nhận khoảng hơn 200.000 đơn đăng ký và cấp từ 50.000 đến 60.000 bằng độc quyền sáng chế mỗi năm.

Theo ông Trần Việt Hùng  - Cục trưởng Cục Sở hũu trí tuệ, so với EPO nhận được 200.000 đơn đăng ký sáng chế mỗi năm, số đơn đăng ký của Mỹ, Nhật Bản còn cao hơn, xấp xỉ 300.000 đơn/năm. Còn ở Việt Nam, sau khi Luật Sở hữu trí tuệ có hiệu lực, tốc độ đăng ký sáng chế cũng tăng 15-20%.

Trong lúc đó, hạn chế chính là thẩm định viên. Việc đào tạo một thẩm định viên trên thực tế là mất 5 năm. Rõ ràng việc đào tạo không theo kịp với chức năng. Thách thức này dẫn đến sự tồn tại của những đơn đã đến hạn nhưng chưa được cấp. Chất lượng của đơn đăng ký và văn bằng được cấp ra cũng là điều đáng lưu tâm.

Nếu văn bằng không bảo đảm sẽ tổn hại đến người sử dụng cũng như người bị kiềm chế bởi bằng sáng chế. Bên cạnh đó, thiếu hệ thống tra cứu là thách thức không nhỏ bởi việc cấp những sáng chế không đơn giản, không chỉ thẩm định những nhà sáng chế ở Việt Nam mà trên toàn thế giới. Những cái được cấp bằng là không thể có cái thứ hai tồn tại, mà là cái mới hoàn toàn. Việc này khá mất thời gian nên dẫn đến việc cấp chậm.

Đồng tình với ý kiến của ông Hùng, Chủ tịch EPO - ông Benoet Battistelli cho biết, EPO bảo vệ bằng sáng chế cho 41 quốc gia với 600 triệu dân. Theo ông, thách thức mà EPO đang gặp phải là hạn chế về ngôn ngữ trong việc tiếp cận với các thông tin sáng chế.

Thí dụ như sáng chế của Việt Nam được viết bằng tiếng Việt mà không phải tất cả người châu Âu đều hiểu tiếng Việt. Vì thế EPO đã hợp tác với một công ty để phát triển những máy dịch thuật tự động. Với chương trình hợp tác này, hy vọng trong tương lai, qua Internet, Việt Nam cũng có thể tiếp cận trực tiếp với những sáng chế được dịch sang những thứ tiếng thông thuộc. Thí dụ như các sáng chế bằng tiếng Trung Quốc, Hàn Quốc…

Theo ông Trần Việt Hùng, tại hội nghị lần này cũng như trong các kỳ họp tới, các nước ASEAN đã và sẽ tiếp tục bàn về chương trình thẩm định sáng chế giữa các nước trong khu vực nhằm tăng năng lực thẩm định của các cơ quan sở hữu trí tuệ quốc gia. Đây không phải là việc nộp đơn lẫn nhau, tức là dùng một đơn đăng ký ở tất cả các nước ASEAN, vì khu vực ASEAN chưa đặt ra vấn đề đó.

Trên thực tế, việc thẩm định rất phức tạp, phải tìm hiểu tất cả các sáng chế trùng hoặc tương tự, hoặc có đối chứng để đánh giá tính mới của nó để cấp hoặc không cấp văn bằng bảo hộ theo đúng quy định của pháp luật.

Nếu một sáng chế đăng ký ở 10 nước ASEAN và cả 10 nước đều phải làm các thẩm định như vậy sẽ tốn gấp 10 lần, trong khi đó nếu có nước nào làm trước thì có thể sử dụng kết quả đó cho thẩm định của các nước tiếp theo. Nhiều nước trên thế giới đã thực hiện cách này, vừa có lợi cho cơ quan cấp bằng sáng chế của các nước cũng như lợi ích cho các doanh nghiệp trong việc tiết kiệm thời gian, chi phí.