Theo bài viết, bức tranh khởi nghiệp ở Singapore trong năm 2021 có nhiều điểm sáng, với một chuỗi các “Kỳ Lân” ấn tượng. Bất chấp những ảnh hưởng về kinh tế, nhiều công ty công nghệ, có thể kể đến: Patsnap, Carro, Nium và các công ty khác đã đạtm được tốc độ tăng trưởng đáng kể, giành được những vị trí thống trị trong khu vực và thậm chí là trên toàn cầu, trong những lĩnh vực như thương mại điện tử, sở hữu trí tuệ, công nghệ tài chính, công nghệ sinh học và tài sản.

Theo sau bước chân của các “gã khổng lồ” về công nghệ Grab và Sea, các công ty khởi nghiệp Singapore hiện đang có những bước tiến tự tin, từ các vòng gọi vốn "Series A", là vòng gọi vốn cho phép các công ty khởi nghiệp mở rộng hoạt động, thuê thêm nhân viên, mua thiết bị và theo đuổi các mục tiêu tăng trưởng, cho đến việc niêm yết công khai nổi bật. Một cách tập thể, cộng đồng công nghệ - mà một số người gọi là Singapore Tech Inc - đang bay cao với màu cờ sắc áo.

Câu hỏi đặt ra lúc này là Singapore đã làm được điều này như thế nào và nước này cần phải đảm bảo thành công trên mặt trận ra sao? Singapore có thể không có một thị trường lớn cho phép các công ty khởi nghiệp nhanh chóng mở rộng quy mô trong một khu vực pháp lý duy nhất - yếu tố quan trọng đã giúp cho các công ty công nghệ trở nên lớn mạnh ở Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ và Khu vực sử dụng đồng euro (Eurozone). Tuy nhiên, ý thức về sự hạn chế quy mô cũng có thể thúc đẩy Singapore tích cực hơn trong việc đạt được những phẩm chất khác, vốn có ý nghĩa quan trọng đối với hệ sinh thái công nghệ ở nước này. Một số yếu tố đã tạo ra nền tảng cho sự thịnh vượng của Singapore trong nhiều thập kỷ bao gồm dân số được giáo dục tốt, thành phố an toàn và sôi động, sự tôn trọng pháp trị và một nền kinh tế mở.

Những điều kiện sẵn có cho khởi nghiệp tại Singapore

Vào khoảng năm 2010, khi Scott Anthony - đối tác quản lý của hãng tư vấn Innosight nổi tiếng toàn cầu, đồng thời là tác giả của cuốn Sách đen về sáng tạo - có kế hoạch chuyển đến Singapore để quản lý các hoạt động đầu tư và ươm mầm của Innosight tại Singapore, bối cảnh khởi nghiệp ở quốc đảo này không có gì hấp dẫn, nhưng những điều kiện sẵn có lại rất chín muồi cho một làn sóng khởi nghiệp. Singapore, với các ngôn ngữ chính thức là tiếng Anh, Quan thoại, Malayu (Mãlai) và Tamil, có được khả năng tiếp nhận những người lao động có tay nghề từ nhiều nền văn hóa trên khắp châu Á – Thái Bình Dương. Mặc dù chỉ là một đảo quốc với dân số 5,5 triệu người, Singapore tự hào khi có số công dân giàu nhất thế giới, với GDP bình quân đầu người đạt 71.310 USD/năm, cho thấy sức chi tiêu lớn của người dân. Và điều quan trọng nhất là vị trí đía lý cho phép nước này trở thành cửa ngõ của Đông Nam Á, khu vực có dân số gần 600 triệu người. Giống như Thung lũng Silicon (Mỹ), Singapore có những viện nghiên cứu tốt và ít hạn chế nhân viên sau khi nghỉ việc sử dụng kiến thức hoặc kỹ năng trong kinh doanh, điều mà các học giả cho rằng có thể là động cơ chính thúc đẩy sáng tạo. Giống như Israel, Singapore rất nhỏ, với những nguồn lực tự nhiên hạn chế, đồng nghĩa với việc để tăng trưởng kinh tế đòi hỏi phương pháp tiếp cận vĩ mô và sáng tạo Cả hai nước đều có chính sách nhập cư cởi mở với những nhân công lành nghề, và cả cùng có chế độ bắt buộc tòng quân với tất cả nam giới, và Dan Senor và Saul Singer (tác giả của cuốn Quốc gia khởi nghiệp) cho rằng chế độ quân sự của Israel chính là nền tảng tạo ra sáng tạo cho quốc gia khởi nghiệp này. Bên cạnh đó, nhập cư không chỉ là chủ đề nóng đối với các quốc gia phát triển phương Tây mà cả Singapore, nhưng Singapore tạo điều kiện cho những cá nhân có học thức và kỹ năng cao nhập cư và làm việc tại nước này. Singapore được đánh giá là có môi trường kinh doanh thân thiện, thường xuyên được xếp là một trong số những thành phố dễ dàng nhất trên thế giới để bắt đầu công việc kinh doanh, dù có những quy định phải tuân theo, nhưng chúng được trình bày rõ ràng và dễ dàng thực thi.

Các quy định phù hợp

Các quy định có xu hướng được thiết kế để ngăn chặn các hành vi không mong muốn từ phía các công ty. Điều này cũng đúng với các nguyên tắc cơ bản trong công nghệ. Tuy nhiên, trong công nghệ, các quy định khuyến khích đổi mới sáng tạo thường được coi là mục tiêu trung tâm. Không nơi nào điều này thể hiện rõ ràng hơn trong lĩnh vực công nghệ tài chính, do bản chất được quản lý chặt chẽ của ngành tài chính. Để hỗ trợ cho việc tìm ra những cách thức cung cấp tài chính mới, Cơ quan tiền tệ Singapore (MAS, Ngân hàng Trung ương) đã đưa ra các quy định nhằm nuôi dưỡng các dịch vụ công nghệ tài chính mới đi trước thời đại và đi trước các quốc gia khác. Một ví dụ là bộ quy tắc về công nghệ tài chính cho phép MAS cấp giấy phép cho các công ty trẻ chứng minh được khả năng biến ý tưởng thành hành động, được vận hành một cách trơn tru và an toàn. Một ví dụ khác về quy định tiến bộ là cho phép các công ty sử dụng nền tảng nhận dạng kỹ thuật số quốc gia MyInfo để giới thiệu người dùng mới và thực hiện kiểm tra Nhận diện khách hàng của bạn. Điều này làm giảm chi phí và giúp các công ty khởi nghiệp mở rộng quy mô. Trong khi đó, việc điều tiết theo cách thức thúc đẩy đổi mới sáng tạo và cạnh tranh là một lợi thế so sánh của kế hoạch tổng thể về công nghệ của Singapore. Khi các lĩnh vực công nghệ mới xuất hiện, chẳng hạn như trí tuệ nhân tạo (AI) và tiền điện tử, Singapore sẽ cần duy trì thương hiệu của các quy định cân bằng, trong đó, chú trọng cả tính ổn định và tính sáng tạo.

Hệ sinh thái quỹ đa dạng cung cấp vốn tiền mặt và vốn kinh nghiệm

Các công ty khởi nghiệp chưa sẵn sàng để thu hút các nhà đầu tư trên thị trường đại chúng - nhiều công ty thậm chí vẫn còn non yếu. Vì thế, họ thu hút vốn từ một hệ thống các quỹ sẵn sàng đặt cược vào các công ty đột phá, mà nếu thành công sẽ có ảnh hưởng lớn đến xã hội, với khả năng hoàn trả gấp 10, 100 thậm chí 1.000 lần số tiền đầu tư khi cuối cùng những công ty này thực hiện phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO). Singapore đã đưa ra các chính sách ưu đãi phù hợp để các quỹ này chuyển đến “đảo quốc sư tử”, tạo ra một trung tâm quỹ đầu tư mạo hiểm, cổ phần tư nhân và các văn phòng gia đình. Các quỹ đầu tư là ví dụ về một loại thực thể mới được các cơ quan có thẩm quyền Singapore triển khai trong những năm gần đây để thu hút vốn toàn cầu bằng việc đưa ra sự linh hoạt hơn trong cách thức cấu trúc quỹ.

Một hệ sinh thái quỹ đa dạng có ý nghĩa sống còn, vì đây không chỉ là vốn tiền mặt mà các công ty khởi nghiệp công nghệ cần mà còn là vốn kinh nghiệm. Một quỹ đầu tư mạo hiểm có thể chuyên về các nền tảng thương mại điện tử, dành nhiều năm để phân tích không gian và phát triển trực giác tốt về việc ý tưởng thương mại điện tử nào có thể trở thành hiện thực và ý tưởng nào có thể không. Một quỹ đầu tư mạo hiểm khác lại có thể tập trung vào công nghệ bảo hiểm và một quỹ khác nữa lại có thể chuyên tâm vào xe điện. Ngày nay, một cộng đồng gây quỹ khởi nghiệp công nghệ mạnh mẽ đang tồn tại ở Singapore và việc phát triển sâu rộng cộng đồng này cần thiết phải được tiếp tục.

Thu hút nhân tài

Một khi các quy định và nguồn vốn đã có, thì con người mới có những giấc mơ sẽ biến những giấc mơ đó thành hiện thực. Họ là những kỹ sư và lập trình viên, những người mà chúng ta sẽ dễ dàng nghĩ đến là những nhân tài về công nghệ. Tuy nhiên, đằng sau mỗi công ty khởi nghiệp công nghệ đang mở rộng là một đội ngũ lớn hơn, bao gồm các nhà quản lý sản phẩm, nhà thiết kế UX/UI, nhà tiếp thị kỹ thuật số và nhà phân tích dữ liệu. Rất nhiều chuyên gia công nghệ này hiện đang làm việc tại Singapore. Những người khác có thể đang làm việc tại các trung tâm như Thung lũng Silicon, Bắc Kinh, Mumbai hay London. Để thành công, Singapore cần thu hút một nhóm rộng rãi các chuyên gia. Những kế hoạch như Tech.Pass - thị thực dành cho các nhà lãnh đạo và chuyên gia công nghệ - có sức mạnh cả về thực chất lẫn mang tính biểu tượng. Kế hoạch này có vai trò như một tuyên bố về những tham vọng công nghệ của Singapore. Cùng với thời gian, ngày càng nhiều bậc phụ huynh và học sinh Singapore có khát vọng được làm những công việc này và nhiều người đã làm. Các trường đại học cũng cần hợp tác với các công ty công nghệ để thiết kế các chương trình giảng dạy không quá chú trọng vào lý thuyết mà cần vẽ lên một bức tranh thực tế và thú vị về những gì các công ty khởi nghiệp công nghệ đang làm.

Văn hóa ngưỡng mộ đổi mới sáng tạo về công nghệ

 Một hệ sinh thái công nghệ chỉ có thể phát triển mạnh nếu các quy định, nguồn vốn và nhân tài được nuôi dưỡng trong một nền văn hóa có sự ngưỡng mộ đổi mới sáng tạo về công nghệ. Cần có sự đánh giá cao về công nghệ trong dân chúng, không chỉ vì các công ty khởi nghiệp về công nghệ đạt được thành công, mà còn vì sự khác biệt mà họ có thể tạo ra cho cuộc sống của chúng ta. Mỗi dịch vụ thông suốt do công nghệ mang lại là kết quả của sự bền bỉ và khéo léo của một công ty khởi nghiệp ở đâu đó. Nếu công ty khởi nghiệp đó là của Singapore, thì người Singapore có tự hào về điều đó hay không? Về lâu dài, một nền tảng hỗ trợ vững chắc sẽ làm cho sự phát triển của hệ sinh thái công nghệ ở Singapore trở nên bền vững hơn.

Lợi thế khi chọn Singapore để khởi nghiệp

Các công ty mới có thể được thành lập tại Singapore dễ dàng chỉ sau vài giờ, nếu không nói là vài phút, các tài sản sở hữu trí tuệ được tôn trọng và bảo vệ, luật lệ của Singapore vô cùng minh bạch.

Năm 2015 là năm thứ 10 liên tiếp Singapore đứng đầu trong bảng xếp hạng về môi trường kinh doanh hàng năm của Nhóm Ngân hàng Thế giới và đảo quốc Sư tử được mệnh danh là “Thung lũng Silicon của châu Á”.

Với những thế mạnh đó, Singapore có được vị thế độc nhất vô nhị ở châu Á để có thể mang đến sự thịnh vượng và phát triển cho các doanh nghiệp mới. Vào năm 2010, rất khó tìm ra những doanh nghiệp tốt để đầu tư ở Singapore, nhưng nước này đã chuyển mình hoàn toàn vào thời điểm năm 2015. Hiện tại, có hơn 400 nhà đầu tư chủ động rót vốn khởi nghiệp ở Đông Nam Á tìm kiếm cơ hội đầu tư mới và Singapore nằm trong danh sách các điểm đến mục tiêu, và với 12 doanh nghiệp gần đây đã bán được cổ phần và số lượng lớn doanh nghiệp khởi nghiệp được định giá cao, hệ sinh thái khởi nghiệp của Singapore có điều kiện để phát triển hơn nữa. Có hàng tá, nếu như không muốn nói là cả trăm doanh nghiệp khởi nghiệp, tập trung trong toà nhà Block 71, một toà nhà gần INSEAD, trường đại học kinh doanh hàng đầu, trường Đại học quốc gia Singapore và các khu vực nghiên cứu và phát triển sáng tạo được Chính phủ bảo trợ như Fusionopolis and Biopolis. Tờ The Economist đã đánh giá Block 71 là “hệ sinh thái khởi nghiệp đông đúc nhất thế giới” và đây có thể được xem là một biểu tượng nổi tiếng nhất về sự phát triển của Singapore với vai trò một trung tâm khởi nghiệp. Các bài báo về bức tranh khởi nghiệp của nước này trên truyền thông thế giới thường đề cao cộng đồng doanh nhân đầy hứng khởi đang làm việc trong hàng trăm doanh nghiệp khởi nghiệp ở Block 71 và các tòa nhà gần kề mới hơn là 75 và 79 và có thể nói, hệ sinh thái khởi nghiệp của Singapore đã thay đổi mạnh mẽ trong thập niên qua, đặc biệt trong năm năm qua.

Và sự đồng hành của Chính phủ

Vấn đề trước đây của Singapore là vài ba quỹ lớn có lợi nhuận ra đời cách đây vài chục năm thường chỉ đầu tư cho các doanh nghiệp đã trưởng thành, hoạt động được vài năm và nhận đầu tư lớn 1-5 triệu USD, còn các doanh nghiệp khởi nghiệp ở giai đoạn đầu chỉ cần vài chục đến vài trăm nghìn USD thì không mấy quan tâm. Quỹ Nghiên cứu quốc gia Singapore (NRF) đã đưa ra hai chương trình khắc phục điều này: một là Quỹ đầu tư mạo hiểm giai đoạn đầu (Early Stage Ventures Fund-ESVF), theo đó, các quỹ tư nhân sẽ được Chính phủ đầu tư đối ứng 10 triệu đô la Singapore (SGD) theo tỷ lệ 1:1 (tức là, nếu nhận được 10 triệu SGD, họ sẽ phải gọi vốn thêm 10 triệu SGD nữa, nâng tổng giá trị của quỹ là 20 triệu SGD) và hai là Chương trình ươm tạo công nghệ (Technology Incubation Scheme-TIS) với lời “đề nghị” hấp dẫn hơn nữa, Chính phủ đầu tư nửa triệu SGD vào một quỹ đầu tư theo tỷ lệ đối ứng 6:1, với điều kiện quỹ phải tích cực cung cấp người cố vấn và hướng dẫn cho doanh nghiệp. ESVF và TIS đã góp phần tạo ra một chu kỳ hoạt động của các doanh nghiệp khởi nghiệp trong nhiều năm, với sự bổ trợ của các sáng kiến khác của Cơ quan phát triển công nghệ viễn thông và SPRING Singapore. TIS, chương trình hỗ trợ cho 16 vườn ươm khởi nghiệp được chọn, có một ảnh hưởng nổi bật nhất và nhà đầu tư Leslie Loh của Red Dot Ventures (một trong 16 vườn ươm này) gọi đó là “nhân tố thay đổi cuộc chơi”. Người sáng lập ra nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp Eddie Chau miêu tả TIS là động cơ của hệ sinh thái khởi nghiệp.

TIS dựa trên một chương trình tương tự được thực hiện ở Israel vào những năm 1990 mà nhờ đó Israel đã trở thành một quốc gia khởi nghiệp. Trong số 145 doanh nghiệp khởi nghiệp được 16 vườn ươm của TIS đầu tư, khoảng 61 doanh nghiệp đã thu hút được vốn đối ứng, 34 đã bán được cổ phần và 29 (20%) dừng hoạt động, một kết quả không tồi cho một chương trình mới. Dù có thể sẽ có thêm các doanh nghiệp phá sản trong tương lai, con số 20% là rất thấp so với tỷ lệ thất bại chung là 70%. Quan trọng hơn là TIS đã cung cấp một đòn bẩy đầu tư hào phóng và do đó, giảm rủi ro đầu tư và Chính phủ Singapore đã thành công trong việc thu hút một con số ấn tượng các nhà điều hành doanh nghiệp giàu kinh nghiệm và các nhà đầu tư tham gia vào TIS và trở thành một phần của cộng đồng khởi nghiệp.

Những cá nhân giàu có này đã đóng một vai trò quan trọng là những “nhà đầu tư thiên thần” và những người cố vấn trong các chương trình khởi nghiệp, đóng góp đáng kể vào sự phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp. Mặc dù ưu tiên hình thức đầu tư đối ứng nhưng Chính phủ Singapore vẫn dành một khoản ngân sách để tài trợ cho các đơn vị hỗ trợ khởi nghiệp, chẳng hạn như SPRING (thuộc Bộ Thương mại Singapore) tài trợ 70% kinh phí hoạt động cho các vườn ươm  với mục đích tăng không gian làm việc chung và Action Community for Entrepreneurship, một tổ chức phi lợi nhuận do Chính phủ tài trợ (trước đây là cơ quan nhà nước do Bộ trưởng Bộ Thương mại điều hành) kết nối và tổ chức sự kiện cộng đồng startup.
Vai trò của các doanh nghiệp khởi nghiệp trong tương lai của Singapore ngày càng được thừa nhận, khi nước này chuyển từ một nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào các công ty đa quốc gia tới một mô hình kinh tế khỏe khoắn hơn, với sự hiện diện của các doanh nghiệp vừa và nhỏ nhưng tăng trưởng nhanh. Trong khi các chi tiết của các chương trình khởi nghiệp và sáng tạo trong kế hoạch RIE2020 trị giá 19 tỷ SGD vẫn chưa được công bố, cộng đồng khởi nghiệp ở nước này có thể lạc quan rằng sự hỗ trợ của chính phủ vẫn được duy trì, ngay cả khi chương trình TIS đã kết thúc tháng 6/2016 và cộng đồng khởi nghiệp ở Block 71 có thể chờ đợi một hệ sinh thái sung sức hơn trong những năm tới.