Ếch là một loài nuôi phổ biến ỏ nhiều quốc gia châu Á (Somsừi & Soontornvit, 2002; Xie & cs., 2009), trong đó có Việt Nam (Lưu Thị Thanh Trúc & cs., 2008), phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu (Nguyễn Công Tráng & Nguyễn Bảo Duy, 2020). Thịt ếch được được đánh giá là một nguồn protein ưu việt, có thể thay thế một số nguồn protein động vật khác (Omoniyi & cs., 2012). Tại Việt Nam, ếch được coi là loài dễ nuôi, sinh trưởng nhanh, được nuôi ồ nhiều địa phương với quy mô vừa và nhỏ (Lưu Thị Thanh Trúc & cs., 2008), đặc biệt phát triển mạnh trong những năm gần đây ố nhiều tỉnh phía Bắc.

Tuy nhiên, chính sự phát triển nhanh và ồ ạt về quy mô, diện tích nuôi đã dẫn đến nhiều rủi ro cho nghề nuôi ếch hiện nay, đặc biệt là vấn đề dịch bệnh. Một số bệnh nguy hiểm phải kể đến là bệnh nhiễm khuẩn trên ếch như đốm đỏ do vi khuẩn A. hydrophilla (Lưu Thị Thanh Trúc & cs., 2008), bệnh lồi, đục mắt do vi khuẩn s. agalactiae (Nguyễn Ngọc Phước & cs., 2020). Bệnh xảy ra nhiều nơi và diễn biến phức tạp, gây nhiều thiệt hại cho người nuôi. Tại Việt Nam, các nghiên cứu về bệnh do vi khuẩn s. aglactiae tại nước ta chủ yếu tập trung vào các đối tượng như trên rô phi (Trương Đình Hoài & cs., 2014), trên cá trắm đen (Kim Văn Vạn & Trương Đình Hoài, 2021). Nghiên cứu tác nhân này trên ếch mới chỉ thực hiện ỏ quy mô và phạm vi nhỏ (Nguyễn Ngọc Phước & cs., 2020) và các nghiên cứu về dịch bệnh do vi khuẩn s. aglactiae gây ra trên ếch tại miền Bắc còn rất hạn chế. Việc thiếu thông tin dịch bệnh và sử dụng thuốc điều trị bừa bãi có thể dẫn đến quá trình điều trị không mang lại hiệu quả, giảm tỷ lệ sống, tăng tính kháng kháng sinh, tồn dư kháng sinh trong thịt ếch làm ảnh hưỏng đến sức khỏe người tiêu dùng và nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Do vậy, nghiên cứu này được thực hiện để làm rõ một số đặc điểm bệnh mù mắt do vi khuẩn s. aglactiae trên ếch Thái Lan tại một số tĩnh phía Bắc, đánh giá mức độ kháng kháng sinh để cung cấp thông tin nhằm xây dựng giải pháp phòng trị bệnh hiệu quả và phát triển bền vững nghề nuôi ếch tại Việt Nam.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm xác định một số đặc điểm bệnh, phân lập, định danh và đánh giá tình trạng kháng kháng sinh của vi khuẩn S. agalactiae gây bệnh lồi, đục mắt trên ếch Thái Lan (Rana tigerina) nuôi tại một số tỉnh miền Bắc. Mẫu ếch (n = 83) phục vụ nghiên cứu được thu tại 26 hộ nuôi ở ba tỉnh Hà Nội, Hà Nam và Thái Bình đang xuất hiện hiện tượng lồi đục mắt. Kết quả kiểm tra cho thấy ngoài triệu chứng chính lồi đục mắt, đục một hoặc hai bên mắt chiếm tỷ lệ cao (78,3%), ếch bệnh còn có biểu hiện da sẫm màu (53,0%), gan sưng, xuất huyết (69,9%), dịch mắt, não, thận và gan ếch chứa nhiều vi khuẩn (100%). Kết quả nuôi cấy, phân lập cho thấy khuẩn lạc vi khuẩn có dạng tròn, lồi, màu kem, đường kính khoảng 1mm, bắt màu Gram (+), dạng liên cầu. Giám định hình thái, sinh hoá và PCR cho thấy 26 chủng phân lập được đều là Streptococcus agalactiae. Kết quả cảm nhiễm cho thấy liều gây chết 50% (LD50) của ba chủng đại diện nằm trong khoảng 1,2 X 104 - 3,5 X 104 CFU/ếch. Vi khuẩn có tỷ lệ kháng cao (61,5%) đối với oxytetracycline, sulfamethoxazole/trimethoprim, trong khi các loại kháng sinh amoxicillin, florfenicol, erythromycin có tỷ lệ nhạy từ 65,4-80,8%. Kết quả nghiên cứu là cơ sở để xây dựng biện pháp kiểm soát bệnh mù mắt trên ếch nuôi.

Nghiên cứu này đã phân lập và giám định thành công 26 chủng s. agalactiae từ ếch bệnh và chứng minh ếch bị bệnh mù mắt do s. agalactiae sau các phép thử sinh hóa, giám định bằng kỹ thuật PCR và cảm nhiễm thực nghiệm. Ẽch bệnh đều có biểu hiện đặc trưng trắng đục mắt, mù một hoặc hai bên mắt, da sẫm màu, gan sưng, xuất huyết. Giá trị LD50 vi khuẩn s. agalactiae phân lập từ ếch bệnh ở mức 1,2 X 104 - 3,5 X 104 CFU/ếch. Kháng sinh amoxicillin, florfenicol, erythromycin có tỷ lệ nhạy cao đôì với vi khuẩn s. agalactiae , trong khi đó mức kháng cao kháng cao với các loại oxytetracycline, sulfamethoxazole/trimethoprim.