Đây là Diễn đàn có tính chất thường niên, nhưng có tầm quan trọng đặc biệt trong bối cảnh hiện nay trước sự gia tăng ô nhiễm môi trường và tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu. Khu vực Châu Á và Thái Bình Dương đang phải đối mặt với những thách thức lớn liên quan đến việc sử dụng hiệu quả, tính sẵn có của các nguồn tài nguyên trong nước, sự gia tăng về số lượng và biến đổi đặc tính của chất thải đô thị và công nghiệp. 3R đề cập đến việc hạn chế phát sinh rác thải, sử dụng lại những vật dụng cũ và tái chế thành các nguồn tài nguyên nếu không thể tái sử dụng được. 3R đã nhận được sự ủng hộ và có tầm quan trọng tại rất nhiều hội nghị và hội thảo quốc tế, kể từ lần tổ chức đầu tiên năm 2009 tại Nhật Bản.

Việt Nam luôn luôn đánh giá cao và ủng hộ những Diễn đàn 3R của khu vực. Diễn đàn sẽ đóng góp vai trò rất đáng kể để thúc đẩy sự hợp tác của các nước trong khu vực trong việc giảm thiểu, tái chế, tái sử dụng chất thải. Phó Thủ tướng mong muốn thông qua Diễn đàn này sẽ góp phần thức đẩy đối thoại chính sách cấp cao giữa các bên liên quan để giải quyết về nguyên tắc mối liên kết giữa 3R và những vấn đề khác, như quản lý tổng hợp chất thải rắn, sản xuất và tiêu dùng bền vững, tuần hoàn vật chất hợp lý…

"Khi tham gia vào Diễn đàn này Việt Nam đã có thể học hỏi được những kinh nghiệm quý báu cũng như sự hợp tác rất hiệu quả trong khu vực. Đây là những nỗ lực của Việt Nam để thực hiện được mục tiêu thiên niên kỷ của Liên hợp quốc”- Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân nói.

Với chủ đề "3R trong bối cảnh của Rio+20 - Tương lai chúng ta mong muốn”, trong 3 ngày tham dự, các đại biểu sẽ tọa đàm các chủ đề về Cơ hội thông qua 3R và các biện pháp sử dụng hiệu quả tài nguyên; 3R trong các Kế hoạch hành động quốc gia về môi trường và y tế; bàn thảo về mục tiêu 3R bền vững cho Châu Á giai đoạn  2013 - 2023 và hợp tác giữa các quốc gia thúc đẩy 3R tại Châu Á.

"4 năm qua đã có 127 bên tham gia ký kết vào thỏa thuận nhằm giảm thiểu chất thải là các loại túi đựng như túi nilông,... Các bên đã cùng nhau giảm được tổng số 7.100 tấn chất thải túi đựng và tiết kiệm được 15 triệu USD. Tại Việt Nam, Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt”- Bộ trưởng Bộ TN&MT Nguyễn Minh Quang cho biết. 

Tại sao 3R có thể phôi pha?

Thực tế thí điểm phân loại rác tại nguồn ở TP Hà Nội từ 2006 và mới đây tại TP. HCM cho thấy công việc không đơn giản. Việc thay đổi phương thức thu gom từ thu gom chung cho tất cả các loại rác sang việc phải có hai thùng riêng biệt rác vô cơ và hữu cơ đã gây khó khăn cho không chỉ người dân mà cả đơn vị thu gom. Việc thay đổi phương tiện thu gom đòi hỏi phải có kinh phí song điều này vượt khả năng của phần lớn người đi thu gom rác.

Tại quận 6, nơi Sở TN&MT TP.HCM thí điểm triển khai phân loại rác tại nguồn cho các hộ dân và các trường học đạt được một số thành quả đáng kể nhưng chương trình lại không nhận được sự đồng tình của lực lượng thu gom rác dân lập bởi đã làm giảm nguồn thu nhập do không được nhặt phế liệu. Vậy kinh nghiệm của thế giới về phân loại rác từ nguồn ra sao?

Có 7 điều cần quan tâm, theo các chuyên gia. Đó là có mục tiêu cụ thể cho chương trình: Phân loại thành nhiều loại càng tốt để tái sử dụng chất thải, giảm thiểu khai thác tài nguyên thiên nhiên; Tăng cường hiệu quả của hệ thống tái chế và xử lý chất thải; Nâng cao nhận thức người dân về bảo vệ môi trường và tạo động lực thúc đẩy ngành sản xuất các sản phẩm đồ dùng thân thiện với môi trường.

Phải đồng bộ hạ tầng kỹ thuật từ hệ thống thu gom, vận chuyển, trung chuyển và xử lý chất thải. Có hệ thống văn bản pháp lý đầy đủ trước khi thực hiện. Đây là nội dung quan trọng nhất. Có cơ sở pháp lý đầy đủ mới có thể triển khai chương trình, từ tuyên truyền đến xử lý các hành vi vi phạm trong phân loại…

Còn phải cần tới công tác tuyên truyền và ước tính chi phí thực hiện cho cả giai đoạn, sự thống nhất về mục tiêu thực hiện của hệ thống chính trị từ thành phố đến địa phương và duy trì ổn định qua các thế hệ lãnh đạo. Nhân sự thực hiện chương trình phân loại chất thải rắn tại nguồn từ trung ương đến địa phương phải được đào tạo chuyên sâu trong và ngoài nước phục vụ cho quá trình nghiên cứu, theo dõi và phối hợp với nhau cùng triển khai chương trình này đến từng đối tượng.

Một số địa phương ở ta thí điểm dở dang ít nhiều lãng phí là do cả 7 vấn đề cần quan tâm nói trên chưa đồng bộ thực hiện. Nếu 3R phôi pha, cần viết tiếp từ kinh nghiệm đáng quý của những hội nghị như Diễn đàn khu vực châu Á 3R lần này.