Công ty tôi đã được thành lập từ chục năm nay, tên thương hiệu đã được đăng ký bảo hộ là Công ty TNHH Hiệp Long (Bình Dương). Vậy mà gần đây xuất hiện một doanh nghiệp ở Quảng Ngãi cũng kinh doanh sản phẩm tương tự nhưng lại lấy đúng tên công ty tôi. Như vậy có vi phạm sở hữu trí tuệ không và ai sẽ xử lý? Hay giám đốc của khách sạn Majestic TPHCM cho biết ông đang băn khoăn khi gần đây ở Vũng Tàu xuất hiện một khách sạn cũng có tên là Majestic. Bỗng dưng xuất hiện them “một người em song sinh” bất đắt dĩ khiến ông giám đốc phải khăn gói gõ cửa các cơ quan phụ trách để khiếu nại, nhưng mọi chuyện cũng còn lắm “nhiêu khê”.

Vô tình hay hữu ý

Chỉ tính trong năm 2008 đã có hơn 100.000 DN mới ra đời trong cả nước. Tuy nhiên, không biết vô tình hay hữu ý, nhiều thương hiệu mới giống ý đúc tên công ty hiện hữu. Bên cạnh đó, chuyện “xài ké” và “ăn theo: slogan để gây ấn tượng, sang tạo những chiêu mới lạ để người tiêu dung chú ý đến sản phẩm cũng nỡ rộ. Chủ thương hiệu bất xúc vì bị copy tên tuổi, các copywrite bị thiệt thòi vì ý tưởng không những bị “xài chùa” mà còn có những sang tạo hơi quá đã gây “sốc” khiến uy tính thương hiệu bị ảnh hưởng. Chuyện thương hiệu và ý tưởng bị “cầm nhầm” là rõ rang nhưng không phải doanh nghiệp nào cũng có thể đòi lại được tên. Thậm chí có những DN còn “há miệng mắc quai” vì tồn tại đã lâu nhưng không đăng ký bảo hộ trong khi các DN mới xài ké tên nhưng lại có đăng ký bảo hộ thương hiệu hẳn hoi.

Chuyện ban giám đốc hệ thống siêu thị Co.op Mart phát hiện câu slogan “Bạn của mọi nhà” của mình bỗng nhiên gần đây bị Siêu Thị Hà Nội hồn nhiên “dung chung” khi chỉ cách Co.op Mart Cống Quỳnh (Quận 1 TPHCM) vài trăm mét. Còn tại Hải Phòng, Siêu thị Minh Khai cũng trưng câu khẩu hiệu này mặc dù không có dây nơ rễ má gì với Co.op Mart. Tất cả cho thấy DN cần “mổ xẻ” vấn đề mạnh hơn nữa. Bởi với nội dung copy 100% như trên rất dễ làm người tiêu dung bị nhầm giữa “bạn” này với các “bạn “ khác. Hay chuyện nhà thơ Đỗ Trung Quân “la làng” vì slogan quảng cáo cho sản phẩm,…bị hôi nách là “ Ai cũng hiểu, chí có mình không hiểu” được mượn từ câu thơ “Ai cũng hiểu chỉ một người không hiểu” của ông.

Hậu quả nhãn tiền

Hầu hết các DN lâm vào tình tràng bị copy thương hiệu đều rất lo lắng. Bởi một khi công ty với thương hiệu nhái kia làm ăn không đàn hoàng thì uy tín của thương hiệu thật mà “ khổ chữ” đã tốn nhiều thời gian và công sức mới gây dựng được sẽ bị ảnh hưởng không nhỏ, hậu quả rất khó lường. Việc “mượn” slogan của sản phẩm khác dễ làm người tiêu dung lien tưởng đến một sự liên doanh, liên kết hay phán đoán rằng đây là một dòng sản phẩm khác cùng do một hang sản xuất, ảnh hưởng nặng nề đến thương hiệu của DN. Như trường hợp của Co.op Mart, dù đã yêu cầu Siêu Thị Hà Nội gỡ slogan xuống nhưng đó chỉ là trường hợp biết, còn những trường hợp không biết thì cũng đành chịu. Điều này làm cho Co.op Mart khá đau đầu.

Ở một số nước như Anh, Mỹ,… những câu slogan độc đáo có thể được bảo hộ mà không cần đăng ký theo luật bản quyền tương tự như các sản phẩm văn học, nghệ thuật. Ngoài ra, slogan có thể được bảo hộ như một nhãn hiệu hang hóa  nếu câu slogan đó có tính phân biệt. Nhưng ở nước ta, những sản phẩm đó lại không được bảo hộ theo luật bản quyền. Việc đăng ký bảo hộ slogan tại Việt Nam vẫn chưa có quy định cụ thể về tiêu chí cấp hay không cấp văn bằng bảo hộ. Do đó, việc từ chối bảo hộ cũng có năm, bảy lý do  xuất phát từ “cảm tính”. Chẳng hạn như câu slogan “Tốt hơn ngày hôm qua” của Công ty Dược Long An đăng ký nhưng bị từ chối vì nội dung quá chung chung. Hay trường hợp câu slogan “Bạn của mọi nhà” của Co.op Mart đã đăng ký bảo hộ nhưng vẫn bị vi phạm như thường,... Vì vậy, Nhà nước cầ cấp thiết thành lập một hội đồng trọng tài thương hiệu để phân xử và giải quyết thỏa đáng các tranh chấp bảo hộ sở hữu trí tuệ. Nếu không, sẽ vẫn còn tiếp diễn tình trạng không ít công ty sau nhiều năm xây dựng thương hiệu phải đối mặt với nguy cơ bị chiếm đoạt, tranh chấp tên tuổi.