Vì sao "lười" phân loại rác?
Xuất phát từ việc quan sát thói quen đổ rác sinh hoạt ở các hộ gia đình xung quanh khu phố, 3 thành viên của nhóm Green Seeds (những hạt giống xanh) cùng có một nỗi băn khoăn chung: Việc đổ chung rác thải hữu cơ và vô cơ sẽ gây nhiều khó khăn cho việc tiêu hủy rác. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ là nguy cơ lớn dẫn đến ô nhiễm môi trường. Thực tế đã có những dự án quảng bá rộng khắp về vấn đề phân loại rác, điển hình như dự án 3R. Tuy vậy, nhóm thấy thói quen đổ rác sinh hoạt của người dân TP. Hà Nội vẫn là vứt rác vào chung một thùng.
Trước băn khoăn đó, Nguyệt cầm, Thúy Anh và Quang Long đã cùng nhau phát triển một kế hoạch nhỏ, tìm hiểu lý do, vì sao người dân khu vực vẫn chưa thực hiện phân loại rác. Bằng những khảo sát nhỏ mà các bạn thực hiện sau giờ học. 500 phiếu điều tra được phát cho các bạn học sinh trong trường, xử lý thống kê 300 phiếu; 100 phiếu điều tra trực tuyến (online) trên internet với các đối tượng ngoài học sinh trung học. Kết quả đã khiến cho nhóm đặt thêm nhiều suy nghĩ. Hơn 95% người được hỏi đều biết đến khái niệm rác hữu cơ và vô cơ. Nhung chỉ hơn 10% số người tham gia khảo sát có sử dụng thùng rác 2 ngăn phân loại rác hữu cơ và vô cơ tại gia đình. Lý do của tỷ lệ "ít ỏi" này là không thuận tiện. Đặc biệt, nhiều gia đình có phân loại tại nhà, nhưng khi ra ngoài đổ rác lại gom vào 1 thùng (xe gom rác), nên việc phân loại rác không còn tác dụng...
Vậy nguyên nhân không thuận tiện, dẫn đến việc nhiều người "lười" phân loại rác thực sự nằm ở đâu. "Lúc đó, cả nhóm đã suy nghĩ kỹ về việc tại sao mọi người "ngại" phân loại rác? Và nhóm đã phân tích số liệu điều tra, có hơn 90% người được hỏi có sử dụng túi ni lông để đựng rác. Như vậy, vấn đề nằm ở chỗ, những thùng rác to cồng kềnh, khác biệt với những thùng rác thường sử dụng, khiến tâm lý "lười" phân loại rác thải tăng lên. Nếu muốn mọi người có ý thức phân loại, cần tạo 1 công cụ tiện lợi, gần gũi với thói quen đổ rác hàng ngày.
Túi đựng rác kép - Ý tưởng đột phá
Ý thức - thói quen - hành vi - hệ thống thu gom rác tại các khu dân cư là điều khó có thể thay đổi. Vì thế, thay vì cố gắng tạo ra những công cụ và cách thức mới phức tạp, 3 "nhà khoa học" nhí đã cùng nhau bàn bạc và "nảy" ra ý tưởng mang tên "Túi đựng rác kép".
Túi đựng rác kép được cấu tạo 2 ngăn, 2 màu để phân loại rác hữu cơ và vô cơ, lồng chung vào 1 thùng rác. Khi đi đổ rác người sử dụng tự tách đôi thành 2 túi rác riêng biệt, người thu gom có thể nhận biết được loại rác qua màu sắc của túi. Một ý tưởng rất đơn giản nhưng hứa hẹn đem lại sự hiệu quả cao, bởi phương pháp này được đánh giá là phù hợp với điều kiện sống và thói quen của người Việt Nam.
Đồng thời, bên cạnh việc đề xuất ý tưởng, nhóm cũng cho rằng, cần có những sự kết hợp và bổ trợ từ việc truyền thông những chỉ dẫn về phân loại rác. Việc phân loại rác phải bắt đầu từ kiến thức về các loại rác vô cơ, hữu cơ. Khi mọi người có nhiều thông tin hơn, thì lúc đó túi đựng rác kép mới thực sự phát huy tác dụng.
Câu chuyện ViSEF 2012
Ý tưởng túi đựng rác kép được 3 thành viên mang đến với Hội thi sáng tạo kỹ thuật trong khối PTTH Hà Nội do Intel tài trợ mang tên Intei ISEF 2012 đã gây được sự chú ý từ Ban Giám khảo. Đây là lần đầu tiên Intel ISEF được tổ chức tại Hà Nội. Nhóm Green Seeds cùng ý tưởng túi đựng rác kép đã tự tin ghi điểm trong những phần thi thuyết trình và trả lời câu hỏi của Ban Giám khảo. Đặc biệt, cuộc thi không chỉ đòi hỏi khả năng nghiên cứu khoa học mà còn là cơ hội để các em bộc lộ khả năng giao tiếp quốc tế, bởi phần thuyết trình phải sử dụng ngôn ngữ tiếng Anh. Được đánh giá ý tưởng xuất sắc, túi đựng rác kép đã được chọn vào vòng hội thi cấp TP. Hà Nội và đạt giải 3 trong vòng thi này.
Tiếp tục mang dự án đi tranh tài cùng 26 nhóm đến từ TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh tại vòng Chung kết hội thi sáng tạo kỹ thuật lứa tuổi học sinh trung học cấp quốc gia mang tên ViSEF 2012, Nhóm đã đoạt Giải Nhì lĩnh vực "Môi trường", Giải Ba toàn hội thi quốc gia, đồng thời, 3 thành viên hân hạnh được cấp Chứng nhận ý tưởng tiềm năng về phát triển bền vững của Ricoh Americas Corp.
Ban Giám khảo cuộc thi đánh giá về ý tưởng túi đựng rác kép như một ý tưởng mang tính thực tiễn cao và có ích lợi cho môi trường. Nhóm Green Seeds chia sẻ, để áp dụng ý tưởng này vào thực tiễn là một chặng đường dài. Quang Long cho biết, trước hết, nhóm sẽ hoàn thiện thiết kế túi phù hợp kích thước các loại thùng đựng rác sao cho phù hợp nhu cầu sử dụng hàng ngày của hộ gia đình hoặc văn phòng, công sở. Đồng thời, chế tạo thử nghiệm sản phẩm để sử dụng thử tại nhiều nguồn phát sinh rác thải sinh hoạt hơn nữa, từ đó từng bước hoàn thiện.
Đối với câu hỏi liên quan đến việc hạn chế sử dụng túi ni lông, nhóm cũng chia sẻ sự quan tâm, tìm hiểu và tham khảo các vật liệu mới, có khả năng phân hủy nhanh ví dụ như bio-platic. Green Seeds cũng cho biết thêm, việc ứng dụng phân loại rác có lẽ sẽ bắt đầu từ chính các bạn học. "Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, chúng em sẽ từng bước xây dựng dự án lớn hơn, với hy vọng, việc phân loại rác, bảo vệ môi trường sẽ hiệu quả hơn". |