Tổ hợp dự án bauxit - nhôm Tân Rai (Công ty TNHH MTV nhôm Lâm Đồng - LDA) đã đưa vào vận hành thương mại từ tháng 10/2013 và Tổ hợp dự án bauxit - nhôm Nhân Cơ (Công ty nhôm Đắk Nông - DNA) đã đưa vào vận hành thương mại từ tháng 7/2017, đến nay cả hai Tổ hợp đều hoạt động tương đối ổn định, các chỉ tiêu tiêu hao trong các công đoạn sản xuất có xu hướng thấp hơn so với thiết kế. Để phục vụ kịp thời cho công tác quản lý và điều hành sản xuất, trong thời gian qua Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) và các công ty LDA, DNA đã ban hành một số định mức tạm thời trong các công tác khai thác, tuyển quặng bauxit, đồng thời cho phép sử dụng một số định mức, đơn giá tương tự  như  công  tác  khai  thác  than  lộ  thiên.  Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng cho thấy: một số định mức phù hợp với mỏ quặng bauxit nhưng chỉ áp dụng cho mỏ Tân Rai mà không thể áp dụng ở Nhân Cơ, một số định mức chỉ phù hợp với điều kiện sản xuất mỏ Tân Rai giai đoạn 2014-2017 mà không phù hợp với điều kiện sản xuất hiện tại do thông số quặng bauxit đã thay đổi; các định mức tạm thời của LDA, DNA mới chỉ mang tính nội bộ trong đơn vị mình và cũng chưa đầy đủ các mã định mức cần thiết. Do chưa có định mức về năng suất và tiêu hao vật tư cho các thiết bị khai thác phù hợp với điều kiện tổ chức sản xuất, dây chuyền công nghệ khai thác quặng bauxit của các mỏ bauxit nên công tác quản lý định mức, giao khoán chi phí, xây dựng kế hoạch hàng năm của các đơn vị LDA, DNA và của TKV còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Để khắc phục các vấn đề này nhóm tác giả đã thực hiện xây dựng định mức năng suất, tiêu hao vật tư cho thiết bị khai thác trong lĩnh vực khai thác, tuyển quặng bauxit tại tổ hợp dự án bauxit Tân Rai, Nhân cơ – TKV nhằm giảm chi phí, tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh cho công ty LDA và DNA, góp phần phát triển ngành công nghiệp khai thác, chế biến bauxit Việt Nam.

Thực trạng công tác áp dụng định mức trong công tác khai thác, tuyển quặng tại công ty LDA và DNA

Nhằm phục vụ công tác khai thác, tuyển quặng bauxit của TKV, các đơn vị LDA, DNA đã và đang áp dụng các bộ định mức: “Định mức lao động và năng suất một số thiết bị cơ giới vận tải chủ yếu trong khai thác, tuyển quặng bauxit của Công ty TNHH MTV nhôm Lâm Đồng - TKV” theo Quyết định số 54/QĐ-TKV; và các quy định tạm thời như: “Các chỉ tiêu kỹ thuật, định mức tiêu hao vật tư chủ yếu từng công đoạn”,  “Quy định tạm thời định mức tiêu hao vật tư công nghệ chủ yếu từng công đoạn và phụ tùng thay thê thuộc lĩnh vực công nghệ”, “Định mức (tạm thời) chỉ tiêu kỹ thuật, chỉ tiêu và định mức năng suất dây chuyền của từng công đoạn sản xuất”,... của các công ty nhôm Lâm đồng, nhôm Đắc Nông; đồng thời các đơn vị này cũng vận dụng hệ thống định mức kinh tế - kỹ thuật trong công tác khai thác và sàng tuyển than.

Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng cho thấy: Với định mức 54/QĐ-TKV một số định mức cơ bản phù hợp với mỏ quặng bauxit nhưng chỉ áp dụng cho LDA, mà không thể áp dụng ở DNA, một số định mức chỉ phù hợp trong những năm 2014÷2017 mà không phù hợp với điều kiện sản xuất hiện tại do thông số quặng bauxit đã thay đổi, hơn nữa một số thông số quặng bauxit đầu vào tại thời điểm xây dựng định mức 54/QĐ-TKV chưa phù hợp với bản đồ cơ lý đá được TKV phê duyệt 2/2018; Các định mức và quy định khác của LDA hoặc DNA mới chỉ là quy định tạm thời, chưa đầy đủ các định mức cần thiết và chỉ phù hợp cho một trong hai đơn vị LDA hoặc DNA mà chưa mang tính phổ quát để áp dụng cho công tác khai thác, tuyển quặng bauxit chung trong TKV. Định mức khai thác, sàng tuyển than chưa thật sự phù hợp với thực tế khai thác, tuyển quặng bauxit.

So sánh tiêu hao vật tư công tác tuyển quặng

Hệ thống định mức năng suất, tiêu hao vật tư cho thiết bị khai thác trong công tác khai thác, tuyển quặng bauxit của công ty LDA và DNA do nhóm tác giả xây dựng phục vụ kịp thời cho công tác chỉ đạo sản xuất kinh doanh, tạo hành lang pháp lý cho việc hạch toán sản xuất của các Công ty.

Định mức xây dựng có cơ sở khoa học, phù hợp với thực tế sản xuất tại hai đơn vị LDA, DNA. Định mức xây dựng là mức trung bình tiên tiến nhằm khuyến khích tăng năng suất lao động, giảm chi phí sản xuất của các công ty khai thác, tuyển quặng bauxit trong Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam và đã được TKV ban hành, đưa vào áp dụng từ năm 2022.

Trong quá trình áp dụng, các đơn vị LDA và DNA có nhiệm vụ theo dõi, cập nhật số liệu thực hiện định mức, số liệu về đầu tư phát triển công nghệ và thiết bị mới, thay đổi tổ chức sản xuất, trình độ tay nghề của công nhân để kịp thời điều chỉnh định mức theo quy định của công tác lập định mức. Có như vậy bộ định mức mới thực sự trở thành công cụ điều hành sản xuất hiệu quả cho các công ty khai tác, tuyển quặng bauxit trong Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam.