Nhãn có tên khoa học là Dimocarpus longan Lour. được biết là loại trái cây có giá trị cao về đặc tính dược phẩm, dinh dưỡng và được trồng ở nhiều quốc gia trên thế giới. Tháng 8 năm 2017, nhóm nghiên cứu Khoa Khoa học Cây trồng, Trường Nông nghiệp, Trường Đại học Cần Thơ đã phát hiện một cây nhãn không hạt được trồng khoảng năm 2002 tại tỉnh Sóc Trăng, cây có 91,8% trái hoàn toàn không hạt và hầu hết các đặc điểm cơ bản về hình thái thực vật thuộc nhóm nhãn Long. Để tìm ra nguyên nhân gây nên đặc tính không hạt cũng như quá trình phát triển trái của cây nhãn được phát hiện này, nghiên cứu về đặc điểm sinh học của hoa và quá trình phát triển trái nhãn (Dimocarpus longan Lour.) không hạt phát hiện tại tỉnh Sóc Trăng đã được thực hiện.
Quá trình phát triển khối lượng thịt trái của cây nhãn không hạt chia thành 2 giai đoạn: phát triển nhanh từ tuần 6 đến tuần 13 và ổn định từ tuần 13 đến tuần 15. Thời điểm khảo sát từ tuần 6 đến tuần 9, khối lượng thịt trái của cây nhãn không hạt (0,62- 2,09 g) cao hơn cây nhãn Long (0,18-1,20 g) (P<0,05). Sau tuần 10, sự phát triển khối lượng thịt trái của cây nhãn không hạt chậm hơn cây nhãn Long, khi thu hoạch khối lượng thịt trái của cây nhãn không hạt (6,63 g) thấp hơn cây nhãn Long (9,18 g) (P<0,05).
Kết quả cho thấy (i) một số đặc điểm sinh học của hoa cây nhãn không hạt khác với cây nhãn Long: chiều rộng phát hoa nhỏ hơn, số lượng hoa ít hơn, hoa có từ 2-3 cánh và bao phấn màu trắng. Nguyên nhân không hạt của cây nhãn không hạt có thể là do hạt phấn hoàn toàn bất dục; (ii) trái nhãn không hạt ở các tuần đầu có kích thước và khối lượng lớn hơn trái nhãn Long, từ tuần thứ 9 thì nhỏ hơn trái nhãn Long. Thịt trái của trái nhãn không hạt bắt đầu xuất hiện từ tuần thứ 6. Từ tuần thứ 11 khối lượng thịt trái nhỏ hơn của cây nhãn Long. Khối lượng mài của cây nhãn không hạt ít thay đổi qua các tuần và khối lượng thấp hơn khối lượng hạt của cây nhãn Long từ tuần thứ 6. Cây nhãn không hạt có 89,0% trái không hạt, 11,0% trái hạt tiêu và không có trái hạt chắc khi thu hoạch.
Tiếp tục nghiên cứu ở các thế hệ nhân giống tiếp theo để đánh giá tính ổn định của đặc tính không hạt, năng suất và chất lượng trái của nhãn không hạt này, cũng như sử dụng các kỹ thuật đánh giá gen di truyền để có khẳng định hoàn chỉnh hơn. |