Ngày nay, công nghệ nano đã và đang thu hút được nhiều chú ý của các nhà khoa học cũng như nhà sản xuất trên thế giới nhờ những ứng dụng và tiềm năng vô cùng to lớn của chúng, đặc biệt là trong nông nghiệp và y dược với những hiệu ứng đặc biệt của vật liệu khi ở kích thước nano. Ngoài ra, công nghệ nano cũng bước đầu được ứng dụng trong bảo quản thực phẩm. Một trong những loại nano phổ biến hiện nay là nano bạc. Nano bạc có thể sử dụng để khử trùng trong y tế rất hiệu quả, an toàn và khả năng kháng khuẩn, khử mùi của chúng được tăng cường hiệu quả hơn khi kết hợp với tinh dầu sả.

Trên thế giới cũng như ở Việt Nam có nhiều nghiên cứu đánh giá hiệu quả kháng vi sinh vật của tinh dầu sả, dung dịch nano bạc và dung dịch nano bạc kết hợp với các tinh dầu hoặc các chất có hoạt tính kháng vi sinh vật để tăng cường hiệu quả kháng vi sinh vật. Năm 2010 Singh và cộng sự đã chỉ ra tinh dầu sả ức chế hoàn toàn sự phát triển và khả năng sản sinh độc tố của nấm mốc Aspergillus flavus. Dầu sả biểu hiện hoạt tính kháng khuẩn mạnh mẽ chống lại tất cả các vi khuẩn ngoại trừ E. coli. B. subtilis là loại vi khuẩn nhạy cảm nhất đối với tất cả các loại tinh dầu. Tinh dầu có tác dụng kháng nấm mạnh đối với cả A. niger và C. albicans với giá trị đường kính vùng ức chế trung bình (mm) tương ứng là 20-26 mm và 27-29 mm. Hoạt tính kháng khuẩn của hạt nano bạc được thể hiện đối với vi khuẩn S. aureus và E. coli, điều này cho thấy nano bạc có thể sử dụng như vật liệu kháng khuẩn hiệu quả. Năm 2014, Nguyễn Thị Kim Cúc và cộng sự đã chỉ ra nồng độ ức chế tối thiểu cho các chủng vi khuẩn (Bacillus cereus và Listonella damsel) là 20 µg/mL; nồng độ diệt khuẩn tối thiểu là 40 µg/ml khi sử dụng phức hệ nanochitosan - tinh dầu nghệ và nano bạc. Tác dụng diệt khuẩn của phức hệ cho thấy tiềm năng ứng dụng của chúng trong y học và nông nghiệp như các chất khử trùng hoặc bảo vệ thực phẩm.

Hiện nay, các chất tẩy rửa bề mặt đa số là chất hóa học tổng hợp, nên khi sử dụng chúng trong một thời gian dài, chúng thường gây ra những kích ứng da, niêm mạc mắt, niêm mạc phổi đối với người sử dụng. Do vậy, các nhà khoa học, nhà sản xuất luôn tìm kiếm chất tẩy rửa bề mặt có nguồn gốc từ tự nhiên.

Trên cơ sở kết quả nghiên cứu trong phòng thí nghiệm về hiệu quả kháng khuẩn của dung dịch nano bạc tinh dầu sả, hiệu quả kháng vi sinh vật (Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Candida albican, Aspergillus niger, Salmonella typhi) bề mặt sàn 03 bệnh viện (Bệnh viện Nhiệt đới, Bệnh viện Đa Khoa, Bệnh viện Y học cổ truyền (BV YHCT)) trên địa bàn tỉnh Quảng Nam của dung dịch nano bạc tinh dầu sả đã được thử nghiệm, phân tích và trình bày trong bài báo này. Các vi sinh vật được lựa chọn phân tích trong nghiên cứu này là những vi sinh vật tồn tại phổ biến ở trong thực phẩm khô, thực phẩm tươi sống, phân, bệnh viện. Chúng dễ dàng gây ngộ độc, tiêu chảy cho người bị nhiễm.

Đối tượng nghiên cứu: Dung dịch nano bạc tinh dầu sả có khả năng kháng vi sinh vật S. aureus, E. coli, C. albican, A. niger và S. typhi, cụ thể: AgNO3 99,9% 1 mM và NaOH 0,1N mua của Daejung, Hàn Quốc. Mẫu lá sả tươi thu tại Thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam, Việt Nam. Mẫu lá sả tươi được rửa sạch, cắt nhỏ và chiết tinh dầu ở 90 °C với tỷ lệ lá sả/nước cất là ¼ (w/v) trong thời gian 60 phút. Cuối cùng, thu dịch chiết tinh dầu lá sả bằng cách lọc hỗn hợp giấy lọc. Dịch chiết tinh dầu lá sả đồng hóa với dung dịch AgNO3 1 mM (AgNO3 99,9%) theo tỷ lệ 1/4 (v/v). Sau đó, thêm chất bảo vệ 0,3% PVA (Polyvinylalcohol 500) và điều chỉnh dung dịch về pH 7 bằng dung dịch NaOH 0,1N. Thể tích chất bảo vệ là 12,5 mL. Thời gian khuấy có gia nhiệt ở 40 °C trong thời gian 3 giờ. Cuối cùng, dung dịch được ủ ở nhiệt độ 40 °C trong 24 giờ sẽ thu nhận được dung dịch nano bạc tinh dầu sả.

Hiệu quả kháng A. niger trên bề mặt phòng điều trị tại 03 bệnh viện của tỉnh Quảng Nam

Kết quả đã bước đầu chứng minh được hiệu quả kháng 05 loài vi sinh vật S.  aureus, E.coli, C. albican, A. niger, S. typhi trên bề mặt sàn 03 bệnh viện ở tỉnh Quảng Nam trong thời gian 30 phút. Sau 30 phút phun sàn, ở bệnh viện Đa Khoa (Khoa Sản), bình quân số lượng S. aureus giảm  100%,E. coli giảm 97%,C. albican giảm 100%,A. niger giảm 100% và S. typhi giảm 100%; ở bệnh viện Nhiệt đới (Khoa Nhi), bình quân số lượng S. aureus giảm 50%, E. coli giảm 37%,C. albican giảm 38%, A. niger giảm 48% và S. typhi giảm 49%; ở bệnh viện Y học Cổ truyền (Khoa Lão học), bình quân số lượng S. aureus giảm 37%,E. coli giảm 48%,C. albican giảm 45%, A. niger giảm 45% và S. typhi giảm 42% so với số lượng vi sinh vật tương ứng từng chủng ban đầu khi chưa phun sàn. Tuy nhiên, hoạt tính kháng khuẩn của dung dịch nano bạc tinh dầu sả có thời gian tác dụng chưa kéo dài như các chất tẩyrửa hoá học hiện có trên thị trường. Kết quả này bước đầu đã thể hiện tiềm năng ứng dụng dung dịch nano bạc tinh dầu sả trong tẩy rửa bề mặt bệnh viện, trong tương lai có thể thay thế các chất tẩy rửa bề mặt có nguồn gốc hoá học gây ảnh hưởng sức khoẻ con người.