Chùm ngây là loài cây có xuất xứ từ vùng Nam Á, được trồng, khai thác, sử dụng nhiều nơi trên thế giới.

Tại Việt Nam, loại cây giàu dinh dưỡng này chủ yếu được trồng như một loại rau ăn lá. Tuy nhiên, do đầu ra bấp bênh, nhiều người đã nảy ra ý tưởng làm một loại trà từ loài cây này. Những thử nghiệm cho thấy, trà chùm ngây có giá trị dinh dưỡng khá cao, tốt cho sức khỏe người sử dụng.

Chị Trần Thị Hường (quận Hoàng Mai, Hà Nội) là một trong những người tiên phong trong việc thực hiện ý tưởng độc đáo này. Vốn là một kế toán cho doanh nghiệp nước ngoài, vì yêu thích nghề nông, chị Hường chuyển sang đầu tư trồng loài cây này.

Từ số vốn ban đầu, năm 2014, chị Hường cất công tìm mua giống cây chùm ngây về trồng thử tại vườn nhà. Thấy cây phát triển tốt, rất ít sâu bệnh, chị mạnh dạn cấp giống, liên kết với người dân vùng Khoái Châu (Hưng Yên) để mở rộng SX. 4 tháng từ khi đóng bầu, cây chùm ngây đã xanh tốt và cho thu hoạch. Đầu ra của chùm ngây, chị Hường bắt tay với một số siêu thị tại Hà Nội để tiêu thụ.

Chùm ngây là loại cây dinh dưỡng nhưng rất dễ bị hỏng, thối nếu không được bảo quản lạnh sau thu hoạch. Mỗi lần chuyển cho siêu thị, chị Hường đều phải thuê xe lạnh với giá 1 triệu đồng/chuyến.

“Chùm ngây muốn giữ được chất lượng phải vận chuyển bằng xe lạnh. Khoảng một tuần, nếu không tiêu thụ hết, siêu thị sẽ báo đến nhập lại hàng. Chùm ngây khi đó chỉ có thể bỏ đi, tuy bán được giá nhưng nếu tính kỹ có khi còn lỗ”, chị Hường chia sẻ.

Quyết tìm đầu ra cho cây chùm ngây, từ một sự tình cờ, chị Hường nảy ra ý tưởng làm trà từ cây này. Chị lại mày mò lên mạng tìm hiểu cách sơ chế, chế biến. Với chùm ngây, nếu sấy nóng thông thường, màu sắc của trà sẽ không đẹp, lại mất dinh dưỡng. Thế là hai chiếc máy sấy lạnh, công nghệ của trường ĐH Bách khoa Hà Nội được nhập về. Giá của mỗi chiếc, cả công lắp đặt là 120 triệu đồng.

Để chủ động vùng nguyên liệu, chị Hường tiếp tục liên kết với các hộ dân ở Hưng Yên, Hà Nội mở rộng diện tích trồng chùm ngây. Phương thức liên kết là cấp giống, hướng dẫn kỹ thuật và thu mua sản phẩm về chế biến. Theo chị Hường, chùm ngây là loài cây có sức sống cực tốt, gần như không bị sâu bệnh nên tránh được việc sử dụng thuốc BVTV.

Anh Nguyễn Văn Việt, thôn Liên Xuân, xã Nam Sơn (huyện Sóc Sơn, Hà Nội) cho biết, tháng 6/2015, anh bắt đầu tham gia mô hình liên kết SX cây chùm ngây. Trên diện tích hơn 3.200m2, anh xuống được gần 2.000 gốc. Chùm ngây gieo bằng hạt, sau đó tra vào các bịch đất tơi xốp trộn với vôi bột để khử trùng. Khi cây lên khoảng một gang tay thì đánh luống, hạ từng bịch xuống. Sau một tháng, dùng phân gà ủ hoai mục, bón đều vào gốc cây với lượng khoảng 2kg.

Đến nay, một phần diện tích chùm ngây của gia đình anh đã cho thu hoạch. Đợt cao điểm, lượng rau chùm ngây thu được lên đến 1 tấn/tháng. Ngoài cung cấp cho việc làm trà, anh Việt còn xuất bán ra ngoài thị trường, giá trung bình được khoảng 30 nghìn đồng/kg.

Để tiện cho việc làm trà, chị Hường thuê một mảnh đất rộng hơn 300m2 tại thôn Dương Nội, xã Mai Lâm (huyện Đông Anh, Hà Nội) để sơ chế và sấy chùm ngây. Trung bình, mỗi ngày, chị Hường thu mua khoảng 1 tấn nguyên liệu.

Chùm ngây sau khi mang về sẽ được rửa sạch, tuốt riêng phần cành, để ráo nước. Sau đó, dùng máy cắt nhỏ cành cây thành từng đốt ngón tay. Tiếp đến là công đoạn cho vào 2 chiếc máy sấy lạnh, công suất 200kg/mẻ. Thời gian sấy thường kéo dài từ 7 - 9 giờ. Sau cùng là công đoạn phối trộn, đóng gói và bảo quản.

Để nhận được giấy chứng nhận VSATTP, chị Hường đã “gõ cửa” Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Viện Công nghiệp thực phẩm để xét nghiệm, phân tích độ an toàn loại trà này. Kết quả phân tích, loại trà này đảm bảo VSATTP, giữ được các chất vitamin, khoáng chất vốn có của cây chùm ngây.

Hiện tại, trà chùm ngây được chị Hường phân phối qua một số siêu thị nhỏ tại Hà Nội. Tuy nhiên, dù chất lượng tốt nhưng do chưa có thương hiệu, người tiêu dùng vẫn tỏ ra khá dè dặt với sản phẩm này.

Ngoài trà, chị Hường đang tiếp tục nghiên cứu, cho ra thị trường hai sản phẩm là tinh bột và viên nang cứng làm từ lá chùm ngây. Nếu thành công, cây chùm ngây sẽ được tận dụng triệt để, đem lại lợi nhuận cao hơn cho cả người SX.