Ảnh minh họa: Internet

Cây ớt (Capsium annuum L.) là một loại rau quan trọng và hiện nay đã được trồng ở nhiều quốc gia. Trên thế giới, báo cáo của Tridge (2019) cho thấy ớt có sản lượng khoảng 75 triệu tấn. Ở Việt Nam, cây ớt được trồng ở nhiều tỉnh, thành, từ miền Bắc tới miền Nam do hiệu quả kinh tế cao của trái ớt. Cũng như nhiều cây trồng khác, nấm Colletotrichum sp. gây bệnh thán thư được xem là một trong số các dịch hại nguy hiểm trên ớt. Chi Colletotrichum sp. được liệt kê là nhóm nấm gây bệnh thực vật quan trọng thứ tám trên thế giới. Nấm bệnh có thể xảy ra cả trên ruộng và ở giai đoạn sau thu hoạch gây bệnh nặng trên trái trong quá trình vận chuyển xa, bảo quản lạnh dẫn đến thiệt hại về kinh tế. Ở nhiệt độ 28oC, ẩm độ 95,7%, bệnh thán thư sẽ bộc phát rất nhanh. Đây là một trong những nguyên nhân chính làm cho ớt thối rữa sau thu hoạch. Ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thiệt hại do bệnh thán thư khá cao, tỷ lệ bệnh trên cây trồng trong vườn có khi lên đến 60%. Ở Bình Dương, kết quả nghiên cứu của Trần Ngọc Hùng và Nguyễn Thị Liên Thương (2016) cho thấy bệnh thán thư trên cây ớt được xác định là do chủng nấm C. acatatum và C. truncatum. Nghiên cứu của Trần Minh Dũng và cộng sự (2018) cũng đã xác định được 2 chủng C. capsici và C. gloeosporioides gây bệnh thán thư trên trái ớt cay tại huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh.

Do ảnh hưởng nghiêm trọng của bệnh thán thư gây hại trên trái ớt sau thu hoạch, một số nỗ lực đã được thực hiện để kiểm soát bệnh này. Đồng thời, những lo ngại của người tiêu dùng về việc sử dụng thuốc diệt nấm tổng hợp dẫn tới sự phát sinh tính kháng của nấm Colletotrichum sp. và nhu cầu về các phương pháp bảo quản an toàn hơn đã dẫn đến việc sử dụng thuốc diệt nấm tổng hợp không còn được phép sử dụng để kiểm soát bệnh thán thư trên ớt sau thu hoạch. Xuất phát từ thực tế trên, việc tìm kiếm các giải pháp mới để kiểm soát nấm Colletotrichum theo hướng an toàn sinh học, chẳng hạn như các hoạt chất ức chế nấm từ thực vật đã được thực hiện. Các hoạt chất thực vật đã được báo cáo là chất kháng nấm hiệu quả, đồng thời có khả năng phân hủy sinh học dễ dàng và tác dụng thuận lợi cho sự phát triển của vật chủ. Dịch trích của một số loài thực vật như thân rễ nghệ (Curcuma longa Linn), gừng (Zingiber officinale Roscoe), tỏi (Allium sativum), riềng (Alpinia galanga L. Willd), rau má (Centella asiatica L.), dương xỉ (Dicranopteris linearis), mướp đắng (Momordica charantia L.) có hiệu quả đối kháng in vitro với nấm Colletotrichum sp. [10]. Do đó, nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá hiệu quả của một số loại dịch trích thực vật đối với bệnh thán thư do nấm Colletotrichum sp. trên trái ớt sừng. Kết quả của nghiên cứu là cơ sở khoa học cho việc ứng dụng các loại dịch trích bổ sung vào các loại màng bao ăn được (edible coatings) để bảo quản trái ớt sau thu hoạch theo hướng an toàn sinh học.

Nghiên cứu phân lập được 6 chủng nấm Colletotrichum sp. gây bệnh thán thư trên ớt sừng sau thu hoạch ở tỉnh Vĩnh Long. Chủng OT1 có khả năng gây bệnh mạnh nhất được giải trình tự vùng ITS và cho kết quả tương đồng 99,70% với các loài nấm thuộc chi Colletotrichum trên ngân hàng Gene. Dịch trích chùm ngây và đinh lăng bằng dung môi ethanol đã ức chế mạnh nhất đối với nấm phân lập với hiệu quả lớn hơn 40% từ thời điểm 6 NSKXL.