Bưởi Da Xanh có nguồn gốc ở huyện Mỏ Cày, tỉnh Bến Tre, là giống bưởi quý hiện nay được phát triển ra nhiều tỉnh trong đó có tỉnh Phú Thọ. Cây bưởi (Da Xanh, Diễn, Đoan Hùng) đã được đánh giá là một trong những cây trồng có giá trị kinh tế cao, định hướng là cây trồng mũi nhọn của tỉnh. Chu Thúc Đạt (2021) cho rằng mẫu mã và chất lượng của bưởi Da Xanh trồng tại miền Bắc không thua kém so với trồng tại Bến Tre, nhưng năng suất, tỷ lệ đậu quả thấp, hiện tượng ra quả cách năm là yếu tố hạn chế của giống cây này. Cây bưởi không chỉ chịu ảnh hưởng lớn của nhiệt độ, ánh sáng, dinh dưỡng mà ẩm độ cũng quyết định đến sinh trưởng và năng suất bưởi. Độ ẩm của đất thấp cũng là nguyên nhân làm hạn chế sự đậu quả, làm giảm kích thước quả và chất lượng quả. Sự thiếu nước cũng liên quan đến sự sinh trưởng của lá, có thể gây rụng lá. Khi độ ẩm đất thiếu, sinh trưởng chồi chậm, lá cũng nhỏ đi. Hạn hán kéo dài có thể làm cành khô, nhánh khô và chết. Các nghiên cứu cho thấy, cây có múi rất mẫn cảm với sự thiếu nước vào giai đoạn nở hoa, giai đoạn rụng quả sinh lý và tăng kích thước quả.
Hiện nay, các nhà khoa học trên thế đã nghiên cứu nhiều biện pháp kỹ thuật chống hạn cho cây trong đó có nhiều nghiên cứu về các chất giữ ẩm. AMS-1 là một trong những sản phẩm polyme siêu thấm (PLS) có khả năng trương nở và trữ nước cho cây trồng do Viện Hóa học – Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam nghiên cứu và đã được công nhận là tiến bộ kỹ thuật. AMS-1 đã được nghiên cứu, ứng dụng thành công tăng năng suất cho một số cây trồng trong điều kiện khô hạn như: cây lạc ở tỉnh Nghệ An và Thừa Thiên - Huế, cây chè ở tỉnh Phú Thọ và Tuyên Quang, cây cà phê ở tỉnh Đắc Lắc, cây na ở tỉnh Lạng Sơn, cây cao su ở tỉnh Quảng Bình... Vì vậy, nghiên cứu các biện pháp kỹ thuật giữ ẩm cho đất trong đó có sử dụng AMS-1 có ý nghĩa trong canh tác bưởi.
Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2021 và 2022, nhằm đánh giá khả năng sử dụng chất giữ ẩm AMS-1 cho cây bưởi Da Xanh 7 - 8 tuổi tại tỉnh Phú Thọ. Vật liệu, địa điểm nghiên cứu là chế phẩm Polyme siêu giữ ẩm AMS-1 - sản phẩm của dự án KC02.DA01/06-10 của Viện Hóa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, được Bộ Nông nghiệp và PTNT cho phép ứng dụng cho nhiều loại cây trồng. Thí nghiệm gồm 4 công thức với các mức bón khác nhau (0, 40, 60, 80 kg AMS-1/ha), trong đó không bón chất giữ ẩm là công thức đối chứng.
Qua thời gian thực hiện, kết quả nghiên cứu cho thấy, bón chất giữ ẩm có tác dụng tăng độ ẩm đất, độ ẩm đất tăng khi lượng bón chất giữ ẩm tăng lên; bón 80 kg AMS-1/ha có khả năng giữ ẩm tốt nhất, đạt 69,2% (sau 5 ngày) và 66,8% (sau 7 ngày). Sử dụng chất giữ ẩm có tác dụng tích cực đến khả năng sinh trưởng của các đợt lộc trong năm, đặc biệt hiệu quả rõ rệt đối với lộc xuân; bón 80 kg AMS-1/ha có lộc xuân sinh trưởng khỏe, độ dài lộc đạt 16,8 cm, đường kính lộc đạt 0,45 cm và đạt 11,9 lá thành thục. Chất giữ ẩm chưa ảnh hưởng đến khối lượng trung bình quả (đạt 1,53 - 1,6 kg/quả) nhưng có ảnh hưởng đến số quả/cây và năng suất, trong đó các công thức bón 60 - 80 kg AMS1/ha đạt nhiều quả nhất với 34 - 36 quả/cây và năng suất đạt được cao nhất với 54,4 - 56,7 kg/cây. Trong giới hạn liều lượng bón chất giữ ẩm AMS-1 từ 40 – 80 kg/ha không làm ảnh hưởng đến chất lượng của bưởi Da Xanh; các chỉ tiêu về tỷ lệ phần ăn được, hàm lượng đường, vitamin C và độ brix tương đương so với công thức đối chứng không bón bổ sung AMS-1. |