Phát triển sản phẩm luôn giữ một vai trò trọng yếu đối với các doanh nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng. Mặc dù số liệu về các sản phẩm mới kể cả thành công lẫn thất bại đều ít được công bố, nhưng các nhà nghiên cứu ước tính khoảng 80-90% sản phẩm thất bại chỉ sau một năm xuất hiện trên thị trường. Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự thất bại đến từ việc doanh nghiệp không tích hợp đủ thông tin người tiêu dùng trong tiến trình phát triển sản phẩm. Tỷ lệ sản phẩm thất bại càng cao hơn ở các quốc gia có nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) nơi mà chi phí dành cho nghiên cứu người tiêu dùng ít được quan tâm, trong đó có Việt Nam với hơn 90% doanh nghiệp SMEs.

Trong bài báo này, nhóm tác giả trình bày cách tiếp cận quy trình phát triển sản phẩm dựa trên định hướng lấy người tiêu dùng làm trung tâm (consumer-centric). Quy trình gồm ba bước: 1–sàng lọc ý tưởng (idea screening), 2–xây dựng công thức thử nghiệm (prototyping) và 3–thăm dò thị hiếu người tiêu dùng (testing and validation).

Bước 1 – Sàng lọc ý tưởng trong bối cảnh của bài báo là tìm hiểu cách thức mà người tiêu dùng cảm nhận các sản phẩm thương mại cùng loại. Đây chính là cơ sở để đánh giá đối thủ cạnh tranh tiềm năng và lựa chọn định hướng phát triển sản phẩm mới. Bước 2 – Xây dựng công thức thử nghiệm nhằm triển khai đồng loạt các định hướng của sản phẩm hiện tại. Một trong các định hướng này được kỳ vọng sẽ đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng. Bước 3 – Thăm dò thị hiếu nhằm định vị các công thức thử nghiệm trên bản đồ thị hiếu của người tiêu dùng.

Kết quả kỳ vọng của bước thăm dò thị hiếu nhằm xác định công thức thử nghiệm được người tiêu dùng ưa thích và định hướng cải tiến tiếp theo. Các bước thực hiện của quy trình lần lượt được minh họa trên sản phẩm gừng lát nướng.

Gừng dé được lựa chọn là nguyên liệu chính để xây dựng công thức sản phẩm và đánh giá thị hiếu người tiêu dùng. Gừng lát nướng được chế biến qua 7 bước: gừng à gọt vỏ à rửa à cắt lát à luộc à ngâm à nướng à làm nguội à thành phẩm.  

Mục tiêu của bài báo nhằm minh họa quy trình phát triển sản phẩm dựa trên cách tiếp cận lấy người tiêu dùng làm trung tâm. Quy trình được thực hiện qua ba bước: (1) tìm hiểu thị trường để định hướng sản phẩm, (2) xây dựng công thức thử nghiệm và (3) thăm dò thị hiếu người tiêu dùng. Các bước thực hiện lần lượt được minh họa trên sản phẩm gừng lát nướng. Cùng với cách tiếp cận mới, bài báo cũng xin giới thiệu một số công cụ quan trọng của Đánh giá cảm quan được ứng dụng trong phát triển sản phẩm gồm: phương pháp phân nhóm tự do (free sorting task), thiết kế thực nghiệm (design of experiments), và lập bản đồ thị hiếu (preference mapping). Chúng tôi hy vọng bài báo là tài liệu tham khảo hữu ích cho những chuyên viên phát triển sản phẩm đang làm việc trong môi trường doanh nghiệp đầy cạnh tranh hiện nay.