Sâu đầu đen hại dừa Opisina arenosella Walker, 1864 (Lepidoptera: Xyloryctidae), là một loài dịch hại ngoại lai xâm hại nguy hiểm, mới xuất hiện tại tỉnh Bến Tre trong những năm gần đây, sâu ăn phá các tàu lá dừa và trái non làm giảm đáng kể năng suất, chất lượng của cây dừa. Tại Việt Nam, loài B. kamijoi đã được lần đầu tiên ghi nhận trong quá trình điều tra thành phần thiên địch của sâu đầu đen tại Bến Tre. Trong nghiên cứu này, tiến hành mô tả đặc điểm hình thái, nhận dạng của loài ong ký sinh B. kamijoi, góp phần cung cấp thêm thông tin cơ bản để tiến hành các nghiên cứu chuyên sâu về sinh học, sinh thái và sử dụng loài ong ký sinh này như một tác nhân kiểm soát sinh học sâu đầu đen một cách hiệu quả.
Nghiên cứu được tiến hành từ tháng 02/2021 đến tháng 08/2021 tại phòng thí nghiệm Bộ môn Bảo vệ Thực vật, Khoa Nông học, Trường Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh. Nguồn sâu đầu đen và ong ký sinh được thu thập tại xã Phú Long, huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre.
Nghiên cứu này lần đầu ghi nhận ong Brachymeria kamijoi Habu là thiên địch, ký sinh lên nhộng của loài O. arenosella. Ong Brachymeria kamijoi lần đầu tiên được ghi nhận ký sinh trên giai đoạn nhộng của sâu đầu đen hại dừa có đặc điểm cơ thể màu đen được bao phủ một lớp lông tơ mỏng. Mảnh lưng ngực sau của ong có hình cầu, lõm vào. Đốt đùi chân sau phình to có màu đen, có 13 gai nhọn nằm mặt dưới đốt đùi, đốt chày chân sau cũng có màu đen, ngoại trừ một đốm nhỏ phía dưới có màu vàng nhạt. Chiều dài và chiều rộng trung bình của ong cái lần lượt là 4,17 ± 0,15 mm và 1,35 ± 0,03 mm; tương ứng ở con đực là 3,22 ± 0,18 mm và 1,18 ± 0,11 mm, ong cái lớn hơn ong đực.
Các giai đoạn trứng, sâu non, và nhộng của ong ký sinh phát triển bên trong nhộng sâu đầu đen. Trứng ong B. kamijoi hình bầu dục, chiều dài trung bình là 0,60 ± 0,06 mm. Sâu non của ong B. kamijoi có màu trắng đục sau đó chuyển dần sang màu trắng ngà, gồm 11 đốt, chiều dài trung bình 0,94± 0,09 mm, đạt 5,23± 0,10 mm ở 9 ngày tuổi. Nhộng của ong kí sinh B. kamijoi là nhộng trần, ban đầu có màu trắng sữa, sau đó chuyển dần sang màu đen, chiều dài trung bình là 3,88 ± 0,07 mm.
Cần thực hiện thêm các nghiên cứu cơ bản về đặc điểm sinh học, sinh thái và khả năng ký sinh của loài ong này làm cơ sở khoa học cho việc sử dụng ong ký sinh trong đấu tranh sinh học kiểm soát sâu đầu đen hại dừa một cách hiệu quả. |