Ảnh minh họa: Internet

Trong quản lý thức ăn, tỷ lệ cho ăn và số lần cho ăn đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh lượng thức ăn ăn vào, chuyển hóa các thành phần dinh dưỡng và lượng chất thải ở cá. Tỷ lệ và số lần cho ăn tối ưu ở cá có thể chịu ảnh hưởng của các yếu tố nội sinh (khả năng tiêu hóa, hấp thụ chất dinh dưỡng, khối lượng cơ thể, tình trạng sinh lý vv) và cả các yếu tố ngoại sinh (thức ăn, môi trường, điều kiện nuôi vv). Trong đó, khẩu phần và số lần cho ăn có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh lượng thức ăn ăn vào, tăng trưởng, chất thải và chi phí sản xuất trong điều kiện sản xuất.

Cho ăn khẩu phần quá cao thường có tác động tiêu cực tới hiệu quả của quá trình tiêu hóa thức ăn, dẫn đến làm giảm hiệu quả sử dụng thức ăn cũng như ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột ở cá. Trong khi đó, khẩu phần ăn thấp cũng làm ảnh hưởng đến sinh trưởng và làm giảm sự đa dạng của vi khuẩn đường ruột. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra tương quan tuyến tính bậc nhất hoặc đường cong giữa tăng trưởng với khẩu phần cho ăn ở nhiều đối tượng thủy sản. Trong đó hiệu quả sử dụng thức ăn đạt được cao nhất khi cho ăn khẩu phần gần với nhu cầu cho tăng trưởng tối đa. Ngoài ra, một số kết quả cũng chỉ ra rằng khẩu phần cho ăn hạn chế ở mức trung bình không làm ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng thức ăn ở cá. Theo Ngô Văn Mạnh, tăng tỷ lệ cho ăn từ 3 lên 9% khối lượng thận giúp cải thiện tốc độ tăng trưởng, giảm hệ số phân đàn và hệ số chuyển hóa thức ăn ở cá chim vây vàng (Trachinotus blochii) giai đoạn giống nhỏ (2 - 4 cm/con). Tuy nhiên tốc độ tăng trưởng không tăng, trong khi hệ số phân đàn và hệ số chuyển hóa thức ăn tăng khi tăng tỷ lệ cho ăn từ 9 lên 15% khối lượng thân. Ngược lại, nghiên cứu trên cá chim vây vàng giai đoạn giống lớn (10 cm) cho thấy tốc độ tăng trưởng tỷ lệ thuận với tỷ lệ cho ăn và đạt cao nhất khi cho ăn với tỷ lệ 10% khối lượng thân và 3 lần cho ăn/ngày. Tuy nhiên, tỷ lệ cho ăn cao cũng làm tăng sự tích lũy lipid và giảm hàm lượng protein trong cơ của cá chim vây vàng.

Tần suất cho ăn đã được chứng minh có ảnh hưởng lớn đến tốc độ làm làm sạch thức ăn trong dạ dày và ruột cá. Tùy theo đặc tính dinh dưỡng của từng loài, hình thái và đặc điểm sinh lý của tuyến tiêu hóa, việc điều chỉnh số lần cho ăn có thể thúc đẩy sự dịch chuyển của thức ăn trong ống tiêu hóa, qua đó cải thiện hiệu quả tiêu hóa và tích lũy các thành phần dinh dưỡng. Nhiều nghiên cứu trên cá biển cho thấy, cá giai đoạn giống có tốc độ chuyển hóa nhanh, đòi hỏi lượng thức ăn cao, do đó việc xác định tần suất cho ăn không chính xác có thể làm ảnh hưởng đến sinh trưởng và tỷ lệ sống của cá. Ở cá chim vây vàng, tăng số lần cho ăn từ 2 lên 4 lần/ngày giúp cải thiện sinh trưởng và giảm hệ số phân đàn, tương tự như những kết quả đạt được trên cá chẽm (Lates calcarifer) hay cá tráp đỏ (Pagrus auratus). Tuy nhiên, cá chim vây vàng không có sự khác biệt về sinh trưởng và hệ số phân đàn khi tăng số lần cho ăn từ 4 lên 8 lần/ngày.

Cá bè vẫu (Caranx igobilis) là đối tượng nuôi biển có giá trị kinh tế cao nhờ tốc độ tăng trưởng nhanh, giá bán cao và khả năng thích nghi tốt với điề u kiệ n nuôi. Gần đây, kỹ thuật sản xuất giống nhân tạo cá bè vẫu đã được xây dựng cho đối tượng này, tuy nhiên, hiện có rất ít thông tin về ảnh hưởng của chế độ cho ăn hay kỹ thuật nuôi trên cá bè vẫu, ngoại trừ một số ít thông tin về ảnh hưởng của mật độ ương. Mục đích của nghiên cứu này nhằm xác định ảnh hưởng của khẩu phần và số lần cho ăn lên sinh trưởng, hiệu quả sử dụng thức ăn và thành phần sinh hóa của cá bè vẫu giai đoạn giống, qua đó nâng cao hiệu quả trong sản xuất giống đối tượng này.

Kết quả nghiên cứu cho thấy khẩu phần cho ăn và số lần cho ăn có ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng, hệ số phân đàn của cá bè vẫu giai đoạn giống. Tuy nhiên thay đổi khẩu phần và số lần cho ăn không làm ảnh hưởng đến thành phần sinh hóa của cá bè vẫu. Khẩu phần cho ăn 7% khối lượng thân và cho ăn 4 lần/ngày là phù hợp trong ương cá bè vẫu giai đoạn cá giống. Các nghiên cứu tiếp theo cần đánh giá ảnh hưởng của khẩu phần và chế độ cho ăn lên đáp ứng sinh lý và khả năng chịu sốc của cá bè vẫu.