Ảnh minh họa: Internet

Chi Dracaena hay huyết rồng được biết đến như một vị thuốc trong y học cổ truyền của người Ai Cập cổ đại để điều trị các vết thương, bệnh bạch huyết, gãy xương, tiêu chảy và mót rặn cũng như viêm loét đường ruột, dạ dày lâu ngày. Ngoài ra, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, chi Dracaena là nguồn cung cấp các hợp chất saponin steroid và flavonoid có hoạt tính sinh học mạnh như kháng khuẩn, kháng nấm, kháng viêm, hoạt tính gây độc và kháng tế bào ung thư. D. fragrans là loài thực vật được trồng làm cảnh do màu sắc lá đẹp, dễ phát triển. Trong nghiên cứu gần đây của Nguyễn Đức Hùng và cộng sự (2022), một hợp chất saponin steroid đã được tách chiết từ phần lá của loài D. fragrans (L.) Ker Gawl. Với mục đích hoàn thiện dữ liệu về phân loại hoá học thực vật đối với các loài thuộc chi Dracaena, họ Asparagaceae, và tìm kiếm các hợp chất hóa học có hoạt tính sinh học, nghiên cứu tiếp tục tiến hành phân lập và xác định cấu trúc của một số hợp chất saponin có trong cao chiết từ phần lá của loài D. fragrans dựa trên các phương pháp sắc ký, kết hợp với phương pháp phổ hiện đại.

Đối tượng nghiên cứu gồm phần lá cây D. fragrans được thu thập ở thành phố Thái Nguyên vào thời điểm tháng 6 năm 2021 tại tọa độ 21°35’53”N, 105°50’17”E. Mẫu vật được lưu giữ tại Khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Thái Nguyên.

Hóa chất: Sắc ký TLC silica gel 60F254 (Merck, Đức). Sắc ký VLC silica gel RP-18, 70-200 µm (Silicycle, Canada). MPLC silica gel 60, 15-40 µm (Merck, Đức). Thuốc thử được sử dụng là vanilin/axit sunfuric (pha 1% vanillin trong dung môi EtOH:H2SO4 theo tỷ lệ 50:1). Thiết bị: Cao chiết được chiết xuất từ mẫu thô bởi thiết bị Elmasonic S10H (Elma, Đức). Dung môi được loại bỏ khỏi dịch chiết bằng thiết bị Rotavator R-210 (Buchï, Thụy Sĩ). Đông khô hoàn toàn các phân đoạn bằng thiết bị Heto Drywinner DW 6-55-1 (Thermo Fisher Scientific, Mỹ). Đo phổ cộng hưởng từ hạt nhân (phổ 1H-NMR đo tại 600 MHz và phổ 13C đo tại 150 MHz) bằng thiết bị Varian INOVA 600 (Agilent Technologies®, USA) có sử dụng Pyridine-d5 là chất hòa tan mẫu. Đo phổ khối lượng ESI-MS bằng thiết bị Bruker micrOTOF II mass spectrometer (Bruker®, Đức). Máy đo phổ khối Bruker micrOTOF II mass spectrometer (Bruker®, Đức) được sử dụng để đo phổ khối lượng ESI-MS. Cấu trúc hóa học của các hợp chất được vẽ trên phần mềm Chemdraw® (PerkinElmer, USA).

Nghiên cứu đã phân lập được hai hợp chất saponin steroid từ phần lá của loài D. fragrans (L.) Ker Gawl. Sự đính gắn của các phân tử đường trong hai hợp chất này được xác định thông qua các phương pháp sắc ký hiện đại, từ đó định danh được cấu trúc hóa học là 26-O-β-Dglucopyranosyl-22-methoxy-furost-(25)27-ene-1β,3β,26-triol1-O-α-L-rhamnopyranosyl-(1→2)- α-L-arabinopyranoside (1), và (23S,24S)-3β,23-dihydroxy-1β-[O-(2,3,4-tri-O-acetyl-α-Lrhamnopyranosyl-(1→2)-O-α-L-arabinopyranosyl)oxy]-spirosta-5,25(27)-dien-24-yl-β-Dfucopyranoside (2). Các hợp chất đã được tách chiết và xác định cấu trúc hóa học trước đó từ các loài thuộc chi Dracaena, họ Asparagaceae.