Cá chim vây vàng (Trachinotus falcatus) là đối tượng nuôi biển khá phổ biến ở khu vực Đông Nam Á do cá có giá trị kinh tế cao và khả năng thích nghi với độ muối rộng (Nguyen et al., 2017). Ở Việt Nam, cá chim vây vàng được nuôi trong lồng trên biển ở nhiều tỉnh ven biển trên cả nước. Quy trình kỹ thuật sản xuất giống và nuôi thương phẩm quy mô công nghiệp loài cá này đã được nghiên cứu và hoàn thiện (Phạm Mỹ Dung và cs., 2017). Đối với cá chim vây vàng, màu vàng trên thân và vây cá là yếu tố ảnh hưởng quan trọng đến thị hiếu của người tiêu dùng, các nhà phân phối và xuất khẩu. Trong tự nhiên, cá có màu vây vàng và thân ánh vàng. Tuy nhiên, trong điều kiện nuôi sử dụng thức ăn công nghiệp, màu sắc của cá thường không đáp ứng được thị hiếu người tiêu dùng. Vì vậy, việc nghiên cứu bổ sung sắc tố an toàn thực phẩm vào thức ăn công nghiệp nuôi cá chim là rất cần thiết, giúp người nuôi và doanh nghiệp dễ dàng hơn trong việc tiêu thụ sản phẩm.

Cá thí nghiệm là cá chim vây vàng (Trachinotus falcatus) có nguồn gốc sinh sản nhân tạo tại Nha Trang, được vận chuyển về vùng nuôi biển ở Cát Bà, Hải Phòng và nuôi từ giai đoạn giống đến cỡ trung bình 550g bằng thức ăn công nghiệp (không bổ sung canthaxanthin) trước khi tiến hành thí nghiệm. Thí nghiệm được tiến hành từ tháng 3 đến 4/2018 tại bè nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu nuôi trồng Thủy Sản 1, Vịnh Lan Hạ, Cát Bà, Hải Phòng.

Bốn loại thức ăn công nghiệp có thành phần nguyên liệu và hàm lượg dinh dưỡng như nhau (protein 45% và lipid 15%) được bổ sung canthaxanthin (CAROPHYLL PINK 10% CWS) với các hàm lượng là: 0, 40, 80 và 120 mg/kg, tương ứng với các công thức thí nghiệm ký hiệu là C0, C40, C80 và C120. Khoảng hàm lượng canthaxanthin (0-120 mg/kg) được lựa chọn trong nghiên cứu này rộng hơn hàm lượng canthaxanthin bổ sung trong thức ăn của các đối tượng khác như cá tráp đỏ Pagrus pagrus (Kalinowski et al., 2005; 2013) là 40 mg/kg và 100 mg/kg và cá vàng Carassius auratus (Yesilayer et al., 2011) là 75 mg/kg. Thức ăn được đặt hàng sản xuất bởi nhà máy thức ăn thủy sản De Hues tại Vĩnh Long với cỡ viên 5 mm.

300 con cá chim vây vàng (khối lượng trung bình 550 g/con) được bố trí vào 12 lồng lưới trên biển với mật độ là 25 con/lồng. Mỗi lồng có thể tích 13,5 m3 , mít lþĆi 2a = 4 cm. Lựa chọn ngẫu nhiên 3 lồng cá để cho ăn một trong bốn công thức thức ăn C0, C40, C80 và C120. Cá được cho ăn 2 lần/ngày (8 giờ và 16 giờ) cho tới khi thỏa mãn, khoảng 3-4% khối lượng thân/ngày. Đánh giá tốc độ tăng trưởng, màu sắc thân và vây cá sau 30 ngày thí nghiệm.

- Tỷ lệ sống (%) = Số cá thu hoạch x 100 /Số cá thả. - Tốc độ tăng trưởng tương đối theo khối lượng SGR (%/ngày) = 100*(LnWc-LnWđ)/T. Trong đó, Wc là khối lượng cá khi kết thúc thí nghiệm, Wđ là khối lượng cá ban đầu, T là thời gian thí nghiệm.

- Hệ số chuyển đổi thức ăn (FCR) = Tổng khối lượng thức ăn sử dụng (kg)/khối lượng cá tăng thêm (kg) - Đánh giá màu sắc cá: Tại thời điểm kết thúc thí nghiệm, 9 cá thể cá/công thức thức ăn được thu và ngâm vào nước đá trong 15 phút, sau đó sử dụng quạt so màu Yolk color Fan (Hamelin et al., 2012; Hình 1) để xác định điểm số màu sắc trên thân và vây cá (vây đuôi và vây hậu môn) với thang điểm từ 1 tới 15. Số điểm được đánh giá là sự thống nhất giữa ba người quan sát và được tính trung bình theo từng nghiệm thức.

Các số liệu của thí nghiệm thể hiện qua giá trị trung bình và sai số chuẩn. Số liệu có các công thức thức ăn sẽ được xử lý bằng phương pháp phân tích phương sai 1 nhân tố (ANOVA) trên phần mềm Minitab 16. Sử dụng tiêu chuèẩ kiểm định Duncan để so sánh sự khác nhau giữa các công thức. Sự khác nhau được xem là có ý nghĩa khi P <0,05.

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá sự ảnh hưởng của hàm lượng canthaxanthin bổ sung trong thức ăn đến tăng trưởng và màu da cá chim vây vàng (Trachinotus falcatus) ở giai đoạn thương phẩm (cỡ trung bình 550 g/con) nuôi trong lồng trên biển. Thức ăn công nghiệp có hàm lượng dinh dưỡng như nhau (45% protein, 15% lipid) được bổ sung canthaxanthin ở các mức 0 mg/kg (đối chứng), 40 mg/kg, 80 mg/kg và 120 mg/kg. Màu vàng trên thân và vây cá được đánh giá bằng phương pháp so màu sử dụng quạt so màu York Color Fan. Sau 30 ngày nuôi, tốc độ tăng trưởng, hệ số chuyển hóa thức ăn và tỷ lệ sống của cá ở các nghiệm thức không có sự sai khác biệt (P >0,05). Tuy nhiên màu vàng trên thân và vây cá tại các nghiệm thức có sự khác biệt rõ rệt. Cá sử dụng thức ăn bổ sung canthaxanthin với hàm lượng 120 mg/kg có điểm số màu vàng cao hơn cá ở nghiệm thức đối chứng và nghiệm thức bổ sung 40 mg/kg (P 0,05). Kết quả nghiên cứu cho thấy bổ sung canthaxanthin 120 mg/kg có tác dụng tăng màu vàng ở thân và vây cá chim vây vàng.