Đồng bằng sông Cửu Long có vị trí quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia. Hàng năm, vùng đóng góp khoảng 53% sản lượng lương thực, 65% sản lượng thủy sản và 70% lượng cây ăn trái cả nước. Trong những năm qua, nhờ sản xuất nông nghiệp phát triển, đời sống nông dân trong vùng có nhiều thay đổi, tuy nhiên đời sống vật chất và tinh thần của người dân trong vùng còn chưa cao. ĐBSCL vẫn là một trong những khu vực có số người nghèo nhất cả nước. Vì vậy, vấn đề cơ cấu sản xuất nông nghiệp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả sản xuất nông nghiệp ĐBSCL, nâng cao thu nhập và đời sống nông dân, đảm bảo an ninh lương thực cho toàn xã hội, giải quyết công ăn, việc làm, đáp ứng tốt những thay đổi của nhu cầu thị trường trong và ngoài nước,… Tuy nhiên, quá trình tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp ĐBSCL sẽ không mang lại hiệu quả nếu không gắn chặt với tình hình biến đổi khí hậu ngày càng nặng nề đang diễn ra nhanh so với dự đoán đã và đang gây thiệt hại cũng như đe dọa sự phát triển bền vững của vùng. Có thể nói hiện nay ĐBSCL đang diễn ra quá trình “kép” vừa tiến hành tái cấu trúc lại sản xuất nông nghiệp, vừa chủ động ứng phó với tình hình biến đổi khí hậu trong khu vực.
Với mục đích đánh giá lại những mặt được và chưa được trong quá trình tái cấu trúc sản xuất sản xuất nông nghiệp gắn với biến đổi khí hậu ở ĐBSCL thời gian qua, đồng thời nêu lên những giải pháp để thúc đẩy hơn nữa quá trình tái sản xuất gắn với biến đổi khí hậu trong sản xuất nông nghiệp ĐBSCL trong thời gian tới, tác giả Trần Văn Hiếu – Khoa Khoa học Chính trị, trường Đại học Cần Thơ đã thực hiện nghiên cứu “Tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp gắn với biến đổi khí hậu ở Đồng bằng sông Cửu Long: Thực trạng và những vấn đề đặt ra”
Qua nghiên cứu, tác giả nhận thấy kết quả tái cơ cấu nông nghiệp gắn với biến đổi khí hậu thời gian qua mới chỉ là bước đầu, chưa tạo được chuyển biến rỏ rệt, tăng trưởng ngành nông nghiệp cả nước nói chung và ĐBSCL nói riêng. Nguyên nhân là do biến đổi khí hậu tới nhanh và mạnh hơn so với dự báo, thiên tai ngày càng khắc nghiệt; sự chuyển biến về nhận thức của địa phương còn chưa theo kịp thực tiễn, thậm chí còn lúng túng, vướng mắc trong bàn hành chính sách. Để nâng cao hơn nữa hiệu quả tái cấu trúc sản xuất nông nghiệp ĐBSCL cần:
- Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức, tạo quyết tâm cao thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới; tăng cường năng lực dự báo thị trường, cụ thể hóa các lĩnh vực tái cơ cấu theo lĩnh vực ngành, điều chỉnh kế hoạch phát triển sản xuất nông sản gắn với chế biến, liên kết sản xuất; tăng cường chuyển giao và ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất; tổ chức lại sản xuất, xây dựng các chuỗi liên kết trong sản xuất trong tất cả các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản, lâm nghiệp,…
- Thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp của toàn vùng ĐBSCL, của mỗi tỉnh, thành phố phù hợp với điều kiện của từng tiểu vùng với những điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu, nhiệt độ khác nhau, nhằm khai thác tối đa lợi thế của vùng, giảm đến mức tối thiểu sự cạnh tranh trong các san phẩm nông nghiệp.
- Sớm tổ chức nghiên cứu, tổ chức một số mô hình tái cấu trúc sản xuất nông nghiệp có hiệu quả như Đồng Tháp, những mô hình liên kết sản xuất kinh doanh theo mô hình chuỗi giá trị thành công ở An Giang, Cần Thơ, Cà Mau,…để nhân rộng trên phạm vi khu vực.
- Tổ hợp tác có vai trò quan trọng để tái cơ cấu ngành là yêu cầu mang tính đột phá của tái cơ cấu ngành nông nghiệp, trước mắt là phát triển các mô hình chăn nuôi, trồng trọt, nuôi trồng thủy sản giỏi, ứng dụng công nghệ cao ở ĐBSCL. Tuy nhiên, muốn tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng công nghệ cao, cần rà soát lại tình trạng nợ xấu trong toàn chuỗi sản xuất và tiêu thủ nông sản một cách chính xác để tái cơ cấu lại cả hệ thống doanh nghiệp ngoài nhà nước.
- Đầu tư hơn nữa cho công tác phân tích, nghiên cứu thị trường, nhất là thị trường ngoài nước, xây dựng thương hiệu cho những sản phẩm chủ lực của ĐBSCL, đảm bảo đầu ra ổn định để ổn định đầu vào sản xuất trong nước, tránh tình trạng “được mùa mất giá” lập đi lập lại nhiều năm. |