Cỏ Mồm mỡ (Ảnh: thatsonchaudoc.com)

Nước thải ao nuôi thâm canh cá tra có nồng độ đạm TAN dao động trong khoảng 0,03-9,19 mg/L (Nguyễn Hữu Lộc, 2009; Phạm Quốc Nguyên và ctv., 2014) và đạm NO3-N trong khoảng 0,02-4,1 mg/L (Huỳnh Trường Giang và ctv., 2008). Do đó, để sản xuất 1 tấn cá tra lượng nước cần là 6,4 triệu lít (Lamet al., 2009) thì lượng TAN và NO3-N thải ra tương ứng là 0,2-58,8 và 0,14-26,0 kg. Để đảm bảo chất lượng môi trường nước ao nuôi người nuôi cá tra thay nước thường xuyên khoảng 3035% lượng nước/ngày (Phạm Quốc Nguyên và ctv., 2014) và hầu hết thải trực tiếp ra môi trường không qua xử lý (Cao Văn Thích, 2008). Lượng nước thải này nếu bơm trực tiếp ra sông, kênh rạch sẽ gây suy giảm chất lượng nước mặt và có thể là tác nhân làm lây lan bệnh dịch giữa các hệ thống nuôi trồng thủy sản (Thien et al., 2007).  

Cỏ Mồm mỡ (Hymenachne acutigluma) có khả năng sinh trưởng và phát triển trong môi trường thủy vực có nồng độ COD, TN và TP lần lượt là 32,07-138,47, 3,89-33,79 và 2,86-11,14 mg/L (Trương Hoàng Đan và ctv., 2012). Khi trồng trong nước thải ao nuôi cá tra được bổ sung đạm NH4NO3 có nồng độ 5-40 mg N/L, cỏ Mồm mỡ có khả năng xử lý NH4-N, NO2-N, NO3-N và TKN tương ứng với 69,7-96,9; 96,6-97,3; 99,3-99,9; 48,5-73,5% (Lê Diễm Kiều và ctv., 2015). Khả năng sinh trưởng và hấp thu dinh dưỡng của thực vật thủy sinh không những phụ thuộc vào nồng độ dinh dưỡng mà còn phụ thuộc vào dạng dinh dưỡng, tuy nhiên, nhóm tác giả Lê Diễm Kiều và ctv. (2015) chưa xác định được dạng đạm vô cơ thích hợp hơn cho sự sinh trưởng của cỏ Mồm mỡ. Theo Armstrong (1982) dạng đạm vô cơ thực vật có thể hấp thu bao gồm NH4+ và NO3-, trong đất thoáng khí với pH>4 thì NO3- là dạng đạm phổ biến và NH4+ chỉ ở nồng độ thấp, ngược lại trong đất ngập nước NH4+ là dạng đạm phổ biến. NH4+có thể trở nên độc và ức chế sự sinh trưởng của thực vật ở một nồng độ nhất định (Cao et al., 2008).

Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá ảnh hưởng của 5 tỷ lệ (mol) NH4N:NO3-N là 4:0, 3:1, 1:1, 1:3 và 0:4 đến khả năng sinh trưởng và hấp thu đạm của cỏ Mồm mỡ. Thí nghiệm được bố trí hoàn toàn ngẫu nhiên với 12 lần lặp lại ở mỗi nghiệm thức. Sinh trưởng của Mồm mỡ và chất lượng nước được đánh giá sau mỗi 2 tuần trong 8 tuần. Kết quả cho thấy ở tỷ lệ NH4-N:NO3-N 1:3 và 0:4 cỏ Mồm mỡ có khả năng tăng trưởng sinh khối khô tốt. Nồng độ NO3-Nvà NH4-N trong nước thải tăng giúp tăng hàm lượng và khả năng hấp thu NO3-N,NH4-N trong cả thân và rễ. Ở nồng độ NH4N cao (tỷ lệ 4:0 và 3:1) có dấu hiệu gây ngộ độc cho cây với biểu hiện rễ kém phát triển và úng lá ở tuần thứ 8. Kết quả cho thấy đạm nitrate thích hợp hơn cho sinh trưởng và hấp thu đạm của cỏ Mồm mỡ. Vì vậy, cỏ Mồm mỡ có tiềm năng trong việc ứng dụng vào các hệ thống đất ngập nước để xử lý nước thải ao nuôi thâm canh cá tra có nồng độ đạm nitrate cao.