Ảnh: vietgap.com
Hiện nay, thị trường xuất nhập khẩu nông thuỷ sản trên thế giới đang được kiểm soát bởi những tiêu chuẩn rất cao về chất lượng cũng như vệ sinh an toàn thực phẩm. Từ năm 2006, ASEAN đã công bố quy trình GAP (Good Agricultural Practices - Thực hành nông nghiệp tốt) chung cho các nước thành viên. Từ năm 2008, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành VietGAP (Vietnamese Good Agricultural Practices) là các quy định về thực hành sản xuất nông nghiệp tốt cho các sản phẩm nông nghiệp, thủy sản ở Việt Nam; bao gồm những nguyên tắc, trình tự, thủ tục hướng dẫn các tổ chức, cá nhân sản xuất, thu hoạch, sơ chế đảm bảo sản phẩm an toàn, nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo phúc lợi xã hội, sức khoẻ người sản xuất và người tiêu dùng, bảo vệ môi trường và truy nguyên nguồn gốc sản phẩm, trong đó có Quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt cho rau quả tươi an toàn tại Việt Nam (Bộ NN&PTNT, 2008).
Bình Thuận là tỉnh có diện tích Thanh long lớn nhất cả nước, với 26.026 ha, trong đó diện tích cho thu hoạch là 21.349 ha và trong 03 tháng đầu năm 2017 đã có thêm 28,5 ha (Cục Thống kê tỉnh Bình Thuận, 2017). Toàn tỉnh hiện có 9.182 ha với 9.855 hộ và 432 cơ sở được cấp chứng nhận VietGAP; 262 ha chứng nhận GlobalGAP và 54 cơ sở thu mua, kinh doanh Thanh long đủ điều kiện an toàn thực phẩm trong sơ chế sản phẩm. Sản lượng Thanh long hàng năm của Bình Thuận đạt trên 550.000 tấn. UBND tỉnh Bình Thuận đã thông qua quy hoạch phát triển cây Thanh long đến năm 2020 là 28.000 ha, năng suất 28 tấn/ha, sản lượng đạt 750.000 tấn; định hướng đến năm 2025 sẽ mở rộng lên 30.000 ha, năng suất 30 tấn/ha, sản lượng đạt trên 843.000 tấn (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bình Thuận, 2016).
Tại Bình Thuận, Hàm Thuận Nam là huyện có diện tích và sản lượng Thanh long lớn nhất tỉnh. Trái Thanh long của huyện không chỉ phục vụ thị trường trong nước, mà còn được xuất khẩu sang các thị trường như Trung Quốc, Thái Lan, Hồng Kông, Ấn Độ, Hà Lan và đang từng bước xâm nhập vào thị trường mới là Ấn Độ, New Zealand, Úc, Chi Lê và đặc biệt là Nhật Bản, một thị trường rất “khó tính” về yêu cầu chất lượng nông sản. Đối với người nông dân tỉnh Bình Thuận việc chuyển hướng sang trồng Thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP để ổn định và bảo đảm về thị trường xuất khẩu lâu dài là một định hướng đúng, nhưng không dễ dàng. Ngoài việc sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật hợp lý, vườn Thanh long phải nằm cách xa nơi ô nhiễm, việc ghi chép theo dõi là qui trình không thể thiếu để đánh giá chất lượng trái Thanh long. Ngoài những yếu tố ngoại cảnh, thay đổi thói quen lâu đời trong sản xuất cũng là chuyện không đơn giản đối với nhiều nông dân. Việc triển khai trồng thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP trên địa bàn huyện do đó gặp không ít khó khăn. Nghiên cứu được thực hiện tại huyện Hàm Thuận Nam, tỉnh Bình Thuận nhằm đánh giá thực trạng và hiệu quả sản xuất Thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP quy mô nông hộ, xác định các khó khăn trong việc mở rộng quy mô và đảm bảo chất lượng, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP trên địa bàn huyện Hàm Thuận Nam nói riêng và tỉnh Bình Thuận nói chung.
Kết quả nghiên cứu cho thấy hiệu quả kinh tế sản xuất Thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP cao hơn sản xuất Thanh long truyền thống và các loại cây trồng khác. Tuy nhiên, các hộ trồng Thanh long phải đối mặt với những khó khăn về chi phí sản xuất, cơ sở hạ tầng, thị trường và kỹ thuật trong việc mở rộng quy mô và đảm bảo chất lượng sản phẩm. Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất Thanh long của nông hộ tập trung vào việc tuân thủ chặt chẽ các yêu cầu của tiêu chuẩn VietGAP phù hợp với điều kiện về đất đai, lao động, vốn đầu tư và liên kết sản xuất. Các khuyến nghị đối với chính quyền địa phương và các doanh nghiệp xuất nhập khẩu tập trung vào quy hoạch đất đai, chính sách hỗ trợ, tuyên truyền và mở rộng thị trường xuất khẩu nhằm hỗ trợ nông dân sản xuất hiệu quả hơn. |