Hòa Bình là một tỉnh miền núi có diện tích sản xuất rau khá lớn với gần 11.000 ha rau các loại. Những năm gần đây, sản xuất rau được xem là thế mạnh và là ưu tiên hàng đầu trong phát triển sản xuất trồng trọt của tỉnh. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Hòa Bình lần thứ XVI nhiệm kỳ 2015 - 2020 đã chỉ rõ mục tiêu “Đẩy mạnh và hình thành vùng chuyên canh sản xuất rau an toàn, rau sạch đặc sản”. Tuy nhiên, đến năm 2015, diện tích gieo trồng rau an toàn của tỉnh mới đạt khoảng 200 ha (chiếm tỷ lệ 1,91% diện tích rau toàn), trong đó rau sản xuất theo quy trình VietGAP (Rau VietGAP) đạt 55 ha (chiếm 0,51% diện tích rau toàn của tỉnh). Theo ý kiến đánh giá của đa số người sản xuất rau và cán bộ địa phương thì khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm rau VietGAP là vấn đề cơ bản, có ảnh hướng lớn đến phát triển sản xuất rau VietGAP của tỉnh. Nhiều cơ sở sản xuất rau an toàn hoặc rau VietGAP như HTX Quyết Chiến (Tân Lạc), HTX nông sản hữu cơ Lương Sơn, HTX nông nghiệp Dân Chủ (TP Hòa Bình), các nhóm hộ sản xuất rau an toàn tại huyện Yên Thủy đang phải đối mặt với nguy cơ không tiêu thụ được sản phấm, hoặc phải tiêu thụ sản phẩm với mức giá thấp (tương đương rau sản xuất thường), dẫn đến việc sản xuất rau VietGAP không mang lại hiệu quả kinh tế. Làm thế nào để thúc đẩy quá trình tiêu thụ, ổn định giá bán sản phẩm, từ đó phát triển sản xuất rau VietGAP trên địa bàn tỉnh là vấn đề được nhiều hộ nông dân và cán bộ chính quyền các cấp ở tỉnh Hòa Bình đang rất quan tâm. Chính vì vậy nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá thực trạng và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tình hình tiêu thụ sản phẩm rau VietGAP trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, từ dó đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy sản xuất rau VietGAP trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới.

Số liệu được trình bày trong nghiên cứu được tổng hợp từ các báo cáo, số liệu thống kê và kết quả điều tra 150 hộ sản xuất rau, trong đó có 60 hộ sản xuất rau thường và 90 hộ sản xuất rau an toàn/VietGAP thuộc các hình thức tổ chức sản xuất khác nhau gồm hộ sản xuất đơn lẻ, tổ hợp tác/HTX và doanh nghiệp tại 3 địa bàn trọng điểm nghiên cứu là xả Quyết Chiến (huyện Tân Lạc), xã Dân Chủ (TP. Hòa Bình) và thị trấn Lương Sơn (huyện Lương Sơn); 147 cán bộ nông nghiệp từ cấp xã đến cấp tỉnh thuộc 11 huyện, thành phố của tỉnh Hòa Bình. Ngoài ra, nghiên cứu còn khảo sát, thu thập thông tin từ 21 người thuộc các tổ chức, cá nhân tham gia cung ứng dịch vụ và 10 nhà khoa học có các nghiên cứu liên quan đến sản xuất, chế biến và tiêu thụ rau theo hướng VietGAP trên địa bàn tỉnh Hòa Bình nhằm khẳng định rõ hơn sự chính xác, khách quan trong các đánh giá, nhận xét và đề xuất trong quá trình nghiên cứu. Các phưomg pháp thống kê mô tả, phân tích so sánh là những phưomg pháp chủ yếu được sử dụng trong quá trình nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, phát triển sản xuất rau an toàn, rau VietGAP được xác định là một trong những mục tiêu quan trọng nhằm phát triển sản xuất ngành trồng trọt của tỉnh Hòa Bình. Mặc dù vậy, tiêu thụ sản phấm rau an toàn, rau VietGAP của tỉnh đang gặp không ít khó khăn. Toàn tỉnh hiện chỉ có 5 đơn vị chủ yếu là đầu mối trong tiêu thụ sản phẩm rau VietGAP, trong đó lượng tiêu thụ qua các HTX, tổ hợp tác chiếm tới 53%, lượng tiêu thụ qua các doanh nghiệp chiếm khoảng 29% so với sản lượng rau VietGAP của tỉnh. Mặc dù có tiềm năng trong sản xuất rau an toàn/VietGAP do gần với thị trường tiêu thụ rau an toàn lớn là thủ đô Hà Nội và có điều kiện về đất đai, nguồn nước... nhưng việc tiêu thụ rau VietGAP của tỉnh Hòa Bình gặp khá nhiều khó khăn do vấn đề liên kết trong tiêu thụ sản phẩm rau VietGAP chưa chặt chẽ, trình độ kỹ thuật của người sản xuất còn hạn chế, lòng tin của người tiêu dùng vào sản phẩm an toàn chưa cao. Tăng cường mối quan hệ liên kết giữa người sản xuất với các đơn vị tiêu thụ sản phẩm rau VietGAP, thúc đẩy xây dựng thương hiệu sản phẩm, tăng cường các hoạt động xúc tiến bán hàng... là những giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm, từ đó thúc đẩy phát triển sản xuất rau theo hướng VietGAP trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới.