Hiện nay, trên thị trường Việt Nam có rất nhiều loại máy ươm mầm với rất nhiều chủng loại có nguồn gốc rất đa dạng: sản phẩm từ nước ngoài có nguồn gốc chủ yếu từ Trung Quốc, Hàn Quốc,... có kích thước nhỏ gọn, năng suất thấp khoảng 3kg giá đỗ/ lần ươm và đang được bán ở các siêu thị với giá thành khá cao; sản phẩm của Việt Nam (máy làm giá đỗ, rau mầm đa năng BKST – của Đại học Bách Khoa Hà Nội) chủ yếu được làm thủ công, kích thức nhỏ, năng suất khoảng 5kg giá đỗ/ lần ươm, sử dụng phù hợp cho hộ gia đình. Gần đây trên thị trường cũng có giới thiệu máy làm giá tự động với giá bán 50 triệu đồng/ máy. Tuy nhiên, chế độ hoạt động chủ yếu do người dùng đặt thời gian tưới nước, chỉ dùng ươm cho một loại mầm tại cùng thời điểm, không có hệ thống giám sát và điều khiển theo nhiệt độ, độ ẩm và đặc tính sinh học của từng loại rau mầm. Đặc biệt là không tạo ra được môi trường ươm nhân tạo theo đặc tính sinh trưởng và phát triển của hạt mầm. Nhận thấy được nhu cầu thiết yếu của người dùng về các loại rau mầm sạch, qua quá trình tìm hiểu, nghiên cứu và phát triển “Hệ thống ươm rau mầm sạch tự động đa năng” đã được thực hiện nhằm mục tiêu tự động hóa quá trình ươm mầm trong môi trường sinh trưởng nhân tạo của rau mầm với giá thành rẽ, giúp giảm công sức chăm sóc, rút ngắn thời gian thu hoạch, tăng tỷ lệ nảy mầm của hạt, giảm tỷ lệ hư hỏng, tiết kiệm nước tưới và thân thiện với môi trường.
Qua thực nghiệm nhiều lần trên hệ thống ươm mầm tự động và các tài liệu tham khảo về kỹ thuật trồng giá, rau mầm sạch, nhóm đã tổng hợp được quy trình ươm mầm giá đậu xanh và một số loại rau mầm: cải bẹ xanh, cải củ trắng và cải củ Malady như sau:
Quy trình trồng giá đậu xanh
Bước 1: Chuẩn bị hạt đậu xanh khô cho vào ngâm nước ấm ở nhiệt độ (37oC - 40oC), xả sạch chất bẩn, vớt ráo.
Bước 2: Chuẩn bị dụng cụ gồm khay, lưới mành, khăn… làm giá lần đầu không cần thanh trùng, nếu mới thu hoạch giá xong muốn làm lại ngay nên vệ sinh kỹ lưỡng các dụng cụ này. Đặt giá đỡ cho khay cao khoảng 5 cm, lót vãi mành lên khay để tạo mặt phẳng, sau đó gieo đậu.
Bước 3: Gieo đậu trên khay sau khi chuẩn bị ở bước 2. Để khay đậu này lên khay kia và khay trên cùng không gieo hạt.
Bước 4: Chăm sóc - mỗi ngày hệ thống sẽ tự động tưới tối đa 12 lần (tùy thuộc vào môi trường của buồng ươm), mỗi lần tưới 30 giây/lần cách nhau 2 giờ.
Bước 5: Thu hoạch sau 2.5 ngày ươm, thân cây giá lúc này cao khoảng 5 cm.
Quy trình trồng rau mầm
Bước 1: Chuẩn bị cho hạt rau mầm ngâm nước ấm ở nhiệt độ (37oC - 40oC), xả sạch chất bẩn, vớt ráo. Thời gian từ 1 đến 2 giờ.
Bước 2: Chuẩn bị dụng cụ gồm khay, khăn giấy. Trồng mầm lần đầu không cần thanh trùng, nếu mới thu hoạch xong muốn làm lại ngay nên vệ sinh kỹ lưỡng các dụng cụ. Đặt giá đỡ cho khay, cao khoảng 5 cm, lót khăn giấy lên khay để tạo mặt phẳng, sau đó gieo hạt.
Bước 3: Gieo hạt bằng cách rải đều hạt trên khay đã chuẩn bị ở bước 2.
Bước 4: Chăm sóc - mỗi ngày hệ thống sẽ tự động tưới ít nhất 4 lần (tùy thuộc vào môi trường buồng ươm), mỗi lần tưới 15 giây/lần: 6h, 10h30, 14h và 17h.
Bước 5: Thu hoạch - sau gieo 5 ngày có thể thu hoạch, thân rau mầm lúc này cao khoảng 7-10 cm.
Một số hình ảnh rau mầm được ươm
Qua thực nghiệm, vận hành mô hình với bốn loại rau mầm khác nhau: mầm đậu xanh, mầm cải củ, mầm cải củ Melady và mầm cải bẹ xanh ta có đánh giá qui trình sản xuất ươm mầm và năng suất đạt được như sau:
- Tỷ lệ nảy mầm của hạt đạt từ 95% trở lên.
- Tỷ lệ hư hỏng do úng nước thấp dưới 0,2%.
- Thời gian thu hoạch rút ngắn lại, đối với giá đậu xanh là 2.5 ngày và các loại rau mầm khác từ 4 đến 5 ngày nên thời gian quay vòng sản xuất ngắt, năng suất và hiệu quả kinh tế cao.
- Tiết kiệm công sức lao động do hệ thống hoạt động tự động hoàn toàn.
- Không dùng bất kỳ loại chất kích thích sinh trưởng nào.
- Tiết kiệm nước tưới, không ô nhiễm môi trường.
Sau đây là một số kết quả thu được thông qua thực nghiệm trên mô hình ươm mầm tự động.
|
Giá đậu xanh sau 2 ngày ươm và mầm củ cải trắng sau 4 ngày ươm. |
|
Mầm cải củ Malady sau 3 ngày ươm và mầm cải bẹ xanh sau 3 ngày ươm |
Nhóm tác giả đã thiết kế thành công mô hình ươm mầm sạch tự động và thông qua thực nghiệm trên mô hình thực tế này và nhận thấy rằng hệ thống hoạt động ổn ở hai chế độ: điều khiển tự động hoàn toàn theo các thông số môi trường đã thiết lập sẵn hoặc điều khiển chu trình theo thời gian thực do người dùng thiết lập riêng. Và cũng từ thực nghiệm để kiểm chứng được đặc tính sinh trưởng liên quan về nhiệt độ và độ ẩm môi trường, nhiệt độ nước tưới cho một số loại rau mầm giá đậu xanh, mầm cải bẹ xanh, mầm cải củ trắng và mầm cải củ Malady như sau: nhiệt độ môi trường buồng ươm tốt nhất là 300C, độ ẩm từ 60 – 65%, nhiệt độ nước tưới 27 – 300C, lượng nước tưới cho rau mầm ít hơn nhiều so với giá đậu xanh.
Với mô hình hệ thống được nghiên cứu thiết kế, người dùng có thể thiết lập các thông số môi trường mong muốn để thử nghiệm tìm ra phát đồ điều khiển nhịp phát triển sinh học tối ưu nhất cho loại rau mầm mới khác đang nghiên cứu và sản xuất thử nghiệm.
|