Mục tiêu dài hạn của Đức là tới năm 2050, năng lượng tái sinh như phong điện và năng lượng mặt trời có thể đáp ứng được 80% nhu cầu tiêu dùng năng lượng trong nước. Nước này cũng cam kết thúc đẩy tiến độ xây dựng các nhà máy điện hạt nhân trong một thập kỷ tới. Trong khi đó, khí đốt tự nhiên – phần lớn nhập khẩu từ Nga – sẽ đóng vai trò “lấp chỗ trống” cho tới khi hệ thống khai thác năng lượng xanh của Đức có thể vận hành hết công suất.

Tuy nhiên, những diễn biến bất ngờ tại Nga và Ukraine với những biện pháp trừng phạt đáp trả lẫn nhau giữa Nga và phương Tây đã buộc các nhà hoạch định chính sách Đức phải đẩy nhanh tiến độ các dự án năng lượng của mình. Khoảng 40% nhu cầu khí đốt của Đức do Nga cung cấp và trên một nửa số này chạy đường ống qua Ukraine. Theo bà Claudia Kemfert, chuyên gia năng lượng thuộc Viện Nghiên cứu kinh tế Đức (DIW), Đức “quá phụ thuộc” vào nguồn khí đốt của Nga và sự phụ thuộc này càng trầm trọng hơn sau khi tuyến đường ống thuộc dự án Dòng chảy phương Bắc nối Đức trực tiếp với Nga được xây dựng năm 2011. Từ nhiều năm nay, bà Kemfert đã kêu gọi Đức giảm sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga, song lời kêu gọi của bà hầu như không có tác dụng.

Trong khi đó, dự án Nabucco dẫn khí đốt từ Azerbaijan tới châu Âu đã đổ vỡ mùa Hè năm ngoái và EU đã tìm kiếm dự án khác thay thế. Tháng 7.2013, dự án xây dựng đường ống xuyên biển Adriatic của tập đoàn BP được lên kế hoạch với mục tiêu là vận chuyển khí đốt từ khu vực Caspian qua Hy Lạp và Italy tới các nước châu Âu. Tuy nhiên, liệu điều đó đã đủ để châu Âu nói chung và Đức nói riêng có thể độc lập về nguồn khí đốt với Nga hay chưa? Theo ông Steffen Bukold, Giám đốc Tổ chức tư vấn “Enery Comment”, điều này là chưa đủ bởi việc sản xuất khí đốt ở các khu vực khác đang giảm sút. Tại Hà Lan, Anh và Na Uy, nguồn dự trữ khí đốt đang dần cạn kiệt. Và kế hoạch trên về lâu dài không thể là sự thay thế thực sự cho nguồn khí đốt của Nga. Sự hy vọng giờ đây nằm ở nguồn khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) khi nguồn nguyên liệu thô được làm lạnh ở âm 164 độ C và sẽ dễ dàng vận chuyển. Khí đốt có thể vận chuyển ngay trên các con tàu biển từ Qatar, Algeria hay các nước khác tới Đức. Vấn đề hiện nay là tại Đức không có cảng tiếp nhận nguồn nguyên liệu này.

Về lý thuyết, nguồn khí đốt hóa lỏng là một sự thay thế dù trên thực tế vẫn còn nhiều trở ngại. Các chuyên gia cho rằng nguồn LNG sẽ quá đắt đỏ với nền kinh tế Đức trong khi điều kiện về cơ sở hạ tầng vận chuyển còn hạn chế. Một sự lựa chọn nữa để Đức giảm phụ thuộc vào khí đốt Nga, đơn giản nhất là quay lại sử dụng nguồn năng lượng trong nước. Sự lựa chọn này tất nhiên gây hại cho môi trường, đó là nguồn năng lượng từ than đá và nguồn năng lượng tái tạo.

Sự phụ thuộc quá lớn vào nguồn năng lượng Nga đã gây quan ngại cho không chỉ các chuyên gia Đức mà cả các chính trị gia nước ngoài. Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk đã kêu gọi Đức giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung khí đốt của Nga và đẩy mạnh khai thác các nguồn năng lượng thay thế khác. Ủy ban châu Âu đã ngừng đàm phán chính sách với Nga về một đường ống mới chạy từ Nga tới khu vực Đông Nam châu Âu. Theo kế hoạch, đường ống mới nêu trên sẽ đưa khí đốt của Nga qua Biển Đen tới Đông Nam Âu mà không qua Ukraine. Theo đó, các nước Bulgaria, Serbia, Croatia, Hungary, Slovenia, Áo và Italy sẽ được nhận nguồn khí đốt của Nga từ năm 2018 với công suất thiết kế hiện tại ở mức 63 tỷ m3 khí đốt/năm.

Trước thực tế này, Thủ tướng Đức Angela Merkel tuyên bố cuộc khủng hoảng  Ukraine buộc Berlin phải đánh giá lại tổng thể chính sách năng lượng của mình. “Đánh giá lại” ở đây được hiểu là một kế hoạch chuyển đổi nguồn cung năng lượng khẩn cấp, chú trọng tới năng lượng sạch và coi đây là hòn đá tảng trong quá trình chuyển đổi năng lượng của Đức.

Giảm phụ thuộc vào nguồn cung năng lượng từ Nga cũng là bài toán đau đầu với các chính phủ châu Âu khác. Theo ông Christian Whiton, cựu Cố vấn cao cấp tại Bộ Ngoại giao Mỹ thời chính quyền Bush trước đây, cuộc khủng hoảng tại Ukraine hiện nay có thể buộc châu Âu phải nhìn nhận vấn đề an ninh năng lượng của mình một cách nghiêm túc hơn. Ông cho rằng mặc dù nói nhiều về sự cần thiết phải đa dạng hóa các nguồn cung năng lượng, nhưng châu Âu đã làm ít để quay lưng lại với khí đốt của Nga. Ông nhấn mạnh về lâu dài, châu Âu nên tìm cách thay thế nguồn cung cấp năng lượng của Nga cho Trung Âu bằng nguồn năng lượng của Mỹ, đặc biệt là khí đốt tự nhiên. Điều đó sẽ giúp Lục địa gia tước bỏ quyền lực và nguồn lực của gấu trắng Nga mà không cần tốn một viên đạn nào.