Nguyên nhân phát thường gặp nhất của tăng triglyceride máu nặng ở người trưởng thành là tăng triglyceride máu nặng có tính gia đình, một tình trạng di truyền nhiễm sắc thể trội với tỉ lệ hiện mắc từ 1-2% đến 5-10% dân số. Các nguyên nhân thứ phát của tăng triglyceride máu nặng có thể được phân loại theo “4-D”: Diseases, Diet, Disorder of Metabolism và Drugs. Tình trạng thường gặp liên quan với tăng triglyceride máu là béo phì, đái tháo đường, lạm dụng rượu, thai kỳ. Khi có sự bất thường về cấu trúc lipoprotein và men lipoprotein lipase (LPL), làm cho nồng độ chylomycrons tăng cao trong máu. Khi lượng TG vượt quá 11mmol/L, chylomicrons hầu như hiện diện thường xuyên trong các mao mạch. Các phần tử tỷ trọng thấp này kích thước rất lớn gây tắc nghẽn các mao mạch tụy dẫn đến thiếu máu gây hoại tử và toan hóa máu. Trong môi trường acid, các acid béo tự do gây hoạt hóa trypsinogen dẫn đến quá trình “tự tiêu hóa” mô tụy gây nên viêm tụy cấp. Viêm tụy cấp (VTC) là quá trình tổn thương cấp tính của tụy, bệnh thường xảy ra đột ngột với triệu chứng lâm sàng đa dạng, phức tạp từ viêm tụy cấp nhẹ thể phù nề đến viêm tụy cấp nặng thể hoại tử với các biến chứng suy đa tạng nặng nề, tỷ lệ tử vong cao. Tăng triglyceride (TG) máu là nguyên nhân phổ biến thứ ba gây viêm tụy cấp, sau sỏi mật và rượu, chiếm đến 10% trường hợp trong dân số chung, thường gặp ở nam, trung niên, có thói quen uống rượu.

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Các bệnh nhân được chẩn đoán viêm tụy cấp do tăng triglyceride máu. Phương pháp nghiên cứu mô tả hàng loạt ca. Nồng độ triglyceride trong máu trước và sau khi thay huyết tương được so sánh. Thang điểm SOFA, Ranson và BISAP đã được thực hiện khi nhập ICU và sau khi thay huyết tương.

Từ 2021 đến 2022 có 20 bệnh nhân, nam giới 85%, nữ 15%; tuổi trung bình 38,90 ± 6,7 tuổi. Triglyceride đã giảm từ 20,36 ± 15,99 mmol/L xuống 5,59 ± 2,71 mmol/L trong lần thay huyết tương thứ nhất và xuống còn 2,71 ±1,77 mmol/L sau lần thay huyết tương thứ hai (p <0,001).

Thay huyết tương cho bệnh nhân viêm tụy cấp do tăng triglyceride là phương pháp điều trị hiệu quả, nhanh chóng và an toàn, bên cạnh nồng độ triglyceride máu giảm nhanh sau lọc, phương pháp này còn cải thiện đáng kể kết quả lâm sàng của bệnh nhân. Cần được triển khai rộng rãi và thường quy trong bệnh viện.