Lúa gạo là một trong những cây lương thực có vai trò quan trọng đối với con người. Đây là mặt hàng nông sản có sản lượng cao thứ ba trên toàn thế giới (741,5 triệu tấn trong năm 2014), sau mía và ngô Ở châu Á, lúa gạo được coi là cây lương thực quan trọng nhất, chiếm 87% tổng sản lượng gạo của toàn thế giới Trong tương lai, xu thế sử dụng lúa gạo sẽ còn tăng cao hơn vì đây là loại lương thực dễ bảo quản, dễ chế biến và cho năng lượng khá cao. Tuy nhiên, năng suất và sản lượng lúa luôn bị đe dọa bởi thiên tai, sâu bệnh và yếu tố môi trường, trong đó yếu tố đáng chú ý là hạn hán.
Việt Nam cũng được coi là nơi có sự đa dạng giống lúa, với nhiều giống lúa địa phương là nguồn gen mang nhiều tính trạng quý làm vật liệu cho công tác lai chọn tạo giống mới Viện Nghiên cứu và Phát triển cây trồng, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã sàng lọc được các giống chịu hạn Khẩu lí on/Q5, Mùa chua (Điện Biên) và Khẩu lếch (Bắc Kạn). Trong nghiên cứu này, bộ 102 giống lúa địa phương Việt Nam thuộc nhóm Indica được đánh giá nhằm tuyển chọn giống có tiềm năng chịu hạn, góp phần bổ sung nguồn vật liệu quan trọng cho công tác nghiên cứu chọn tạo và cải tiến giống lúa chịu hạn ở Việt Nam.
Thí nghiệm được bố trí trong nhà lưới có mái che để đảm bảo không bị ảnh hưởng của các điều kiện thời tiết.Các mẫu giống được xử lý hạn trong điều kiện nhà lưới ở 6 tuần tuổi bằng cách ngừng tưới nước trong thời gian 4 tuần, sau mỗi tuần gây hạn, tiến hành đánh giá hàm lượng nước tương đối trong lá, độ mất nước trong lá và cấp chống chịu. Kết quả cho thấy hàm lượng nước tương đối trong lá vẫn duy trì ở mức cao sau 1 tuần gây hạn, giảm mạnh sau 2-3 tuần và xuống dưới 23,5% sau 4 tuần. Độ mất nước trong lá mạnh nhất ở tuần gây hạn thứ 2 và thứ 4. Sau 1 tuần gây hạn, hầu hết các mẫu giống đều có mức chống chịu từ khá đến tốt. Mức chống chịu giảm sau 2 và 3 tuần, sau 4 tuần không còn mẫu giống nào có khả năng chống chịu. Sau 2 tuần tưới nước trở lại, khả năng phục hồi của bộ giống dao động từ 0-85,2%.
Kết quả nghiên cứu giúp sàng lọc được 13 mẫu giống có tiềm năng chịu hạn với khả năng duy trì trạng thái nước và phục hồi tốt, trong đó 3 mẫu giống có tiềm năng chịu hạn nổi trội nhất là G42, G115 và G163.
|