Cây sắn đã góp phần quan trọng vào an ninh lương thực, đặc biệt là trong các giai đoạn khó khăn của đất nước. Trước năm 1986, các giống sắn được trồng ở Việt Nam đều là các giống sắn địa phương như Gòn, Xanh Vĩnh Phú… với các đặc điểm ăn tươi ngon nhưng năng suất củ thấp tươi thấp (chỉ đạt trên dưới 10 tấn/ha), tỷ lệ tinh bột thấp (20-25%). Một trong những yếu tố chính giúp nâng cao năng suất và sản lượng sắn là nhờ sự tăng cường nghiên cứu, nhập nội, lai tạo, ứng dụng công nghệ mới trong chọn tạo và nhân giống sắn lai. , 2008). Công tác nghiên cứu và phát triển giống sắn của Việt Nam từ năm 1981 đến nay đã có những bước tiến quan trọng, với bộ giống sắn gồm nhiều giống tốt như HL23, HL24, HL20, Xanh Vĩnh Phúc, KM60, KM94, KM95, SM37- 26, KM98-1 và KM140.
Giá trị sản xuất sắn đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng do dịch bệnh khảm lá CMV. Chọn tạo giống sắn có khả năng chống chịu bệnh khảm lá có ý nghĩa quan trọng, giúp bổ sung vào bộ giống sắn hiện tại ở Việt Nam. Trong điều kiện nhà kính hoặc phòng thí nghiệm, đánh giá nhiễm hay khả năng chống chịu bệnh CMV được thực hiện bằng cách lây nhiễm bệnh lên cây khỏe bằng ghép hoặc sử dụng KIT chuẩn đoán virus, trong đó sử dụng KIT cho kết quả nhanh, chính xác, giúp xác định được hàm lượng virus trong cây, từ đó phán đoán mức độ gây hại.
Nghiên cứu này được tiến hành nhằm đánh giá sơ bộ một số đặc điểm nông sinh học của các mẫu giống sắn, và nhận biết mẫu giống sắn kháng CMV thông qua phương pháp ghép trong nhà lưới và phân tích phân tử. Từ đó đưa ra khuyến cáo sử dụng trong chọn tạo giống và sản xuất để giảm thiểu tác hại của bệnh.
Vật liệu đánh giá trong thí nghiệm đồng ruộng gồm 14 mẫu giống sắn mới được thu thập, trong đó 10 mẫu giống có nguồn gốc trong nước, 2 mẫu giống có nguồn gốc nước ngoài với đối chứng là 2 giống sắn KM94 và KM140 hiện đang được trồng phổ biến trong sản xuất. Các vật liệu cho thu hoạch sau 8-11 tháng trồng. Chiều cao cây của các vật liệu ở mức trung bình và dao động không nhiều (165,2-183,2cm), có 6 vật liệu có phân cành. Hầu hết các vật liệu chỉ có 1 thân/khóm, CM15, CM21 có 2 thân/khóm và CM60 có 3 thân/khóm. Số củ/cây của các vật liệu dao động từ 4,3-15,8 củ/cây. Khối lượng củ tươi cao nhất ở CM15 (5,0 kg/cây) và 2 giống đối chứng (5,26-5,82 kg/cây). Sử dụng phương pháp ghép, sau 2 tuần thu được 40 cây ghép thành công của 13 vật liệu. Kiểm tra kiểu gen của các cây ghép này bằng chỉ thị JSP1/JSP2 và JSP1/JSP3 đã xác định được sự có mặt của ACMV ở 8 vật liệu (CM2, CM3, CM8, CM15, CM20, CM60, KM140 và KM94). Đánh giá mức độ nhiễm bệnh của các vật liệu sau ghép 3 tháng, xác định nhóm vật liệu kháng gồm CM15, CM16, CM21, CM60, CM88 và ĐC2 (KM94), nhóm kháng cao gồm CM50 và CM61.
Kết quả đánh giá trên đồng ruộng và đánh giá tính kháng bệnh CMV trong thí nghiệm lây nhiễm nhân tạo cho thấy bên cạnh 2 giống đối chứng, CM15 (Sắn lùn Cao Bằng) là 1 vật liệu triển vọng quy tụ cả năng suất cao và tính kháng bệnh tốt. Bên cạnh đó, nhóm các giống kháng cũng là những nguồn gen quý phục vụ công tác chọn giống sắn lai năng suất cao và kháng bệnh khảm lá CMV, cần được duy trì và phát triển trong tương lai. |